Wirtualny atlas roślin: Nasturcja większa / Tropaeolum majus

Nasturcja większa (Tropaeolum majus L.) – gatunek byliny z rodziny nasturcjowatych (Tropaeolaceae). Pochodzi z Ameryki Południowej, jednak obecnie nie rośnie tam już dziko, znana jest jedynie z uprawy. Czasami dziczeje z upraw. Jako zdziczała z upraw występuje na Wyspach Juan Fernandez, na Maderze, w różnych częściach Europy, w Chinach i Brazylii. Do Europy przywiózł ją Holender Bewering w roku 1684. W Polsce jest uprawiana jako roślina ozdobna. Nazwa Tropaeolum najprawdopodobniej pochodzi od słowa tropaedun, oznaczającego ostrogę.

Pokrój roślina o płożących się lub wspinających się pędach. Bardzo zróżnicowane wysokości w zależności od odmiany. Formy karłowate o pokroju krzaczkowatym - 30-40 cm wysokości. Formy pnące mają pędy 2-4 m długości. Odmiany pośrednie w pełnym zakresie od 30 cm do 400 cm. Odznacza się szybkim tempem wzrostu i potrafi przyrastać nawet do 3m długości. Pędy wiotkie, gęsto ulistnione, z liśćmi tworzą zwartą okrywę. Liście duże, tarczowate, na długich ogonkach, jasnozielone, z sinoniebieskawym owoszczeniem, u odmian także pstre lub z jasnymi obwódkami. Kwiaty lekko grzbieciste, pojedyncze, kielichowate, duże, na długich szypułkach, z ostrogami; wyrastające w kątach liści na długich szypułkach. U różnych odmian mają barwę od żółtej poprzez pomarańczową do ciemnoczerwonej. Pachnące i nektarodajne. U niektórych odmian kwiaty półpełne. Kwitnie od maja do września. Owoc szarobeżowy, żebrowany orzeszek.

Roślina lecznicza Surowiec zielarski: nasiona (Semen Tropaeoli). Zawierają glikozyd glikotropeolinę, z której w wyniku fermentacji – po uszkodzeniu łupiny nasiennej – powstaje izocyjanat benzylu, stanowiący główny składnik olejku lotnego zawartego w nasionach. Oprócz tego stwierdzono obecność bardzo skutecznych, lecz mało trwałych antybiotyków. Działanie: działa silnie na chorobotwórcze bakterie, zwłaszcza atakujące drogi moczowe (zapalenie dróg moczowych) i oddechowe (zapalenie płuc i grypa). Ekstrakty wodne, etanolowe oraz octanowe, syropy na bazie naparów i maceratów oraz spirytusy nasturcjowe, wykazujące silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Ekstrakty z liści nasturcji stosuje się przy anginach, w bronchitach oraz stanach zapalnych dróg moczowych. Zbiór i suszenie: Dojrzałe owoce zbiera się w sierpniu i wrześniu, dosusza je w przewiewnym miejscu i wyłuskuje nasiona (stopniowe i nieregularne dojrzewanie owoców utrudnia zbiór, co powoduje często znaczne ich straty). Roślina ozdobna – uprawiana w licznych i różniących się barwą kwiatów odmianach w ogrodach i parkach. Ozdobne są kwiaty, jak również liście. Uprawia się ją na rabatach kwiatowych, szczególnie zaś nadaje się na balkony, altany, pergole, siatki, płoty itp. Czasami uprawiana jest również na kwiat cięty. Roślina jadalna – młode pędy i liście mogą być jedzone jako przyprawa lub sałata — ostry smak, dojrzewające owoce nasturcji mogą być marynowane.

Obecność kwasów tłuszczowych (kwas erukowy, oleinowy, linolowy) oraz flawonoidów (izokwercetyna, 3-glukozyd kwercetyny oraz kemferol); glukozynolany, takie jak glukotropeolina (glukozylan benzylu) i synalbina oraz tetracykliczne triterpeny, antocyjany (na poziomie 72 mg/10 g świeżej masy, z czego 91% stanowi pelargonidyna). Barwniki roślinne: polifenole oraz karotenoidy.
Wśród polifenoli największą grupę związków stanowią flawonoidy (flawonole i antocyjany). Wśród karotenoidów występują: luteina, α-, β-, γ-karoten oraz zeaksantyna. Kwiaty nasturcji są bogatym źródłem związków mineralnych (siarki i fosforu). Nasturcja charakteryzuje się także wysoką zawartością fitoncydów.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-09 02:38:37]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=73076027. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.