Wirtualny atlas roślin: Wiąz górski / Ulmus glabra

Wiąz górski, w. szorstki, brzost (Ulmus glabra Huds.) – gatunek drzewa należący do rodziny wiązowatych (Ulmaceae). Jest gatunkiem pospolitym w całej Polsce. Występuje także na Bałkanach, Krymie, Kaukazie i w Azji Mniejszej.

Pokrój jest drzewem o wysokiej koronie, zrzucającym liście na zimę, jego wysokość dochodzi do 40 m. Liście ułożone skrętolegle, na krótkich, mocnych ogonkach, u nasady asymetryczne, z wierzchu szorstkie. Podwójnie piłkowane, z ząbkami skierowanymi ku przodowi. Mają około 10–16 cm długości. Z długim, smukłym wierzchołkiem. Charakterystyczna, asymetryczna podstawa blaszki. Kwiaty niepozorne. Wiąz kwitnie na długo przed rozwojem liści i w drugiej połowie marca sprawia wrażenie ulistnionego drzewa. Owoce orzeszki do 2 cm szerokości, dojrzewające na początku czerwca, otoczone błonkowatymi skrzydełkami. Dojrzałe nasiona są zdolne do kiełkowania tylko przez kilka dni. Pień widoczny prawie do środka korony, rozwidlony na liczne, grube i masywne, często skręcone konary. Kora gładka i równa, słabo podzielona bruzdami na płaty, matowoszara lub ciemnoszara. Drewno ciężkie, twarde, odporne na gnicie, jasnobrunatnej barwy.

Biologia i występowanie

Najczęściej występuje na wyżynach i górach, nawet do wysokości 1200 m n.p.m.; ponadto na cienistych stokach i w wąwozach, rzadziej na nizinach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Tilio platyphylli-Acerion pseudoplatani. Gatunek ten jest rośliną żywicielską (podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju wiąz) gąsienic motyla ogończyka wiązowca. Wiązy górskie mogą być dość stare i liczyć sobie nawet 400 lat, przy trzymetrowej pierśnicy.

Jako drzewo ozdobne często sadzony w parkach i ogrodach. Oprócz typowej formy uprawiane są odmiany ozdobne (kultywary). Drewno wiązów jest powszechnie używane w meblarstwie. Jest to drewno ciężkie i twarde, o jasnożółtej bieli i brunatnej twardzieli. Ma wyraźne, pofalowane słoje i jest odporne na gnicie.

Dawniej pospolity wiąz górski staje się coraz rzadszy i jest poważnie zagrożony. Przyczyną jest infekcja grzybowa przenoszona przez owada ogłodka wiązowca. Grzyb ten atakuje wiązki naczyniowe w drewnie, wywołując chorobę zwaną holenderską chorobą wiązu, która powoduje w krótkim czasie obumarcie drzewa. Choroba ta atakuje wszystkie gatunki wiązów i nie można jej zwalczyć chemicznie.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-08-01 00:21:26]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=64159834. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
Buszko J., Masłowski J.: Motyle dzienne Polski. Nowy Sącz: Wydawnictwo "Koliber", 2008, s. 80. ISBN 978-83-925150-4-3.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Wiąz górski 'Beskidnik' obumarł. W: Gmina Dukla [on-line]. [dostęp 2016-01-09].
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-21] (ang.).
Brzost Sobieskiego. W: Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych [on-line]. [dostęp 2016-09-01].
Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 130-131. ISBN 83-7129-141-8.
Ulmus glabra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).