Krowiziół zbożowy Vaccaria hispanica

Krowiziół zbożowy (Gypsophila vaccaria (L.) Sm.) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Tradycyjnie wyróżniany w ramach monotypowego rodzaju krowiziół (Vaccaria), ale w XXI wieku włączony do rodzaju łyszczec Gypsophila. Gatunek jest rodzimy dla obszaru śródziemnomorskiego w Europie, północnej Afryce i Azji (sięga na wschodzie po Sinciang w Chinach), poza tym jednak został szeroko rozpowszechniony i obecny jest w Ameryce Północnej i Południowej, w południowej Afryce i w Australii. W Polsce rósł na rozproszonych stanowiskach w całym kraju, zwłaszcza na Dolnym Śląsku i Roztoczu, jednak współcześnie na większości stanowisk wyginął i nawet zaczął być uważany za wymarły. W 2018 ogłoszono o odnalezieniu gatunku pod Wrocławiem. Jest chwastem w uprawach zbóż, rośnie także na miedzach, przydrożach i nasypach, także w ubogich murawach, na stokach.

Pokrój roślina jednoroczna, zielna, naga, osiągająca do 60 cm wysokości. Łodyga w środku pusta, w górze widlasto rozgałęziona. Korzeń tęgi. Liście naprzeciwległe, niebieskozielone, nasadami zrośnięte, przy czym górne liście są siedzące, a dolne ogonkowe. Blaszka osiąga do 10 cm długości i 4 cm szerokości. Ma kształt jajowatolancetowaty lub lancetowaty, jest całobrzega, u nasady sercowato wcięta lub zaokrąglona, a na szczycie zaostrzona lub stępiona. Z pojedynczą wiązką przewodzącą. Kwiaty zebrane są w silnie rozgałęzione wierzchotkowate kwiatostany. Osadzone są na szypułkach wielokrotnie dłuższych od kielicha, u nasady z błoniastymi przysadkami i podkwiatkami osiągającymi do 5 mm długości i o kształcie lancetowatym. Sam kielich zrosłodziałkowy, pięciogroniasty (do oskrzydlonego, zwłaszcza podczas owocowania), u dołu rozdęty, białawozielony, osiąga od 10 do 17 mm długości. Zwieńczony jest pięcioma jajowatymi i ostro zakończonymi ząbkami. Płatków jest pięć, zwężonych u nasady w paznokieć, bez przykoronka. Kolor mają różowopurpurowy, długość do 20 mm, z czego łatki wystające z rurki kielichowej osiągają do 5 mm długości. Łatki te bywają niepodzielone lub wcięte na szczycie. Pręcików jest 10 (z miodnikami u nasady nitek pręcikowych), a pojedynczy słupek zwieńczony jest dwiema szyjkami o długości 10–12 mm. Na ich końcu znajdują się wąskie, brodawkowate znamiona. Zalążnia jest jednokomorowa, czasem u dołu z pojedynczą, niepełną przegrodą. Owoce liczne, błyszczące torebki o kształcie kulistym lub jajowatym i długości od 10 do 15 mm. Otwierają się słabo rozchylającymi się na szczycie 4 ząbkami. Zawierają ok. 10 kulistych i czarnych nasion o średnicy ok. 2 mm.

Biologia i występowanie

Kwitnie w czerwcu i lipcu. Gatunek charakterystyczny upraw zbożowych na glebach wapiennych ze związku Caucalidion lappulae. Liczba chromosomów 2n = 30.

Gatunek jest uprawiany jako roślina ozdobna (odmiana wielkopłatkowa). Rozmnaża się łatwo i szybko z nasion.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-04-30 00:12:32]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=70229832. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • czerwiec
      • lipiec
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
      • płatki różowe
    • liczba płatków
      • płatków pięć
    • kwiatostan
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście sercowate
      • liście jajowate
      • liście lancetowate
    • ustawienie liści
      • naprzeciwległe
  • cechy łodygi
    • wygląd łodygi
      • łodyga gałęzista
      • łodyga gładka
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
    • kolor owoców
      • czarne
  • ogólne
    • roślina ozdobna
    • chwast
    • roślina użytkowa
    • Polska Czerwona Księga Roślin
    • roślina jednoroczna
    • kultywar
    • EX - wymarły
  • siedlisko
    • gleby wapienne
    • murawy

 
 
Mapa występowania
Źródło: The Global Biodiversity Information Facility i Użytkownicy atlasu.