Wirtualny atlas roślin: Przetacznik bobowniczek / Veronica beccabunga

Przetacznik bobowniczek (Veronica beccabunga L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych. Występuje w Afryce Północnej, całej Europie i w znacznej części Azji. W Polsce roślina pospolita na niżu, w górach sięga po piętro kosodrzewiny.

Łodyga w dolnej części pokładająca się lub leżąca, zakorzeniająca się w węzłach, wyżej podnosząca się, osiągająca wysokość 20-60 cm. Prawie walcowata, obła, miękka, pełna, lekko prążkowana, zielona lub czerwonawa. Liście naprzeciwległe, jajowate, szerokoeliptyczne lub okrągławe, tępo zakończone, mięsiste, nagie, nieco błyszczące, płytko piłkowane lub całobrzegie, długości 3-6 cm i szerokości 1-3,5 cm. Ogonki liściowe dość krótkie, nieco oskrzydlone, górą rynienkowate. Kwiaty kwiatostanem jest grono wyrastające z kątów górnych liści, wydłużone, osiągające do 7, czasem do 12 cm długości, dość luźne, 10-30 kwiatowe, nagie. Szypułki długości od 3 do 6 (czasem do 8) mm, zwykle dłuższe od lancetowatych przysadek. Kwiaty obupłciowe, kielich i korona 4-krotne. Działki kielicha jajowato-lancetowate lub lancetowate, o długości 3-3,5 mm. Korona o średnicy 5-8 mm i bardzo krótkiej rurce, niebieska z ciemniejszymi żyłkami. Pręciki są 2, słupek o szyjce długości 1,5-2 mm. Owoce owocem jest kulistawa, płytko lub wcale nie wycięta na końcu torebka, dwu- lub czasem trzykomorowa, o długości 3-4 mm, osadzona na szypułce ostającej prawie prostopadle od osi grona. Działki kielicha po dojrzeniu owocu zwykle są odgięte. Nasiona jajowato-okrągławe, spłaszczone, lekko wypukłe, szarożółte, o średnicy około 0,6 mm.

Biologia i występowanie

Bylina, chamefit niezdrewniały, hydrofit, helofit. Kwitnie od maja do sierpnia, czasem do września. Zasiedla obszary źródliskowe, brzegi cieków wodnych, rowów, strumieni, stawów, bagna i szuwary nad płynącymi wodami. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Sparganio-Glycerion fluitantis. Liczba chromosomów 2n = 18. Wykazuje sporą zmienność w zależności od siedliska. Zwykle rośnie częściowo w wodzie; gdy jest całkowicie zanurzony, wytwarza tylko pędy płonne z mniejszymi, bardzo zwężonymi przy nasadzie liśćmi; w postaci lądowej również ma mniejsze niż typowo liście i kwiatostany i osiąga mniejszą wysokość.

Bywał wykorzystywany jako roślina jadalna najczęściej ze wszystkich przetaczników, szczególnie na wsi w okresach głodu. Stosowany był także w medycynie ludowej i homeopatii, przypisywano mu działanie oczyszczające, przeciwzapalne i moczopędne, a także wysoką zawartość witamin C, D i K. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna. W Polsce jest wystarczająco mrozoodporny (strefy mrozoodporności 5-9). Łatwy w uprawie, nie ma specjalnych wymagań co do podłoża. Rozmnaża się przez wysiew nasion jesienią lub wiosną, przez sadzonki wytwarzane latem lub przez podział rozrośniętych kęp jesienią lub wczesną wiosną.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-07 04:31:18]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62552215. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Marian Nowiński: Rośliny lecznicze flory polskiej. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 189.
Witold Poprzęcki: Ziołolecznictwo. Warszawa: Spółdzielcza Agencja Reklamowa "SPAR", 1989, s. 233. ISBN 83-00-02498-0.
Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 337-338.
Veronica beccabunga. W: Database of Insects and their Food Plants [on-line]. Biological Records Center. [dostęp 2018-03-03].
Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Krosno: CHEMIGRAFIA, 2004, s. 174. ISBN 83-904633-6-9.
Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Flora Polski. Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 203-204. ISBN 83-7073-248-8.
Veronica beccabunga, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
Bertram Münker: Kwiaty polne i leśne. Warszawa: Świat Książki, 1998, s. 180. ISBN 83-7129-756-4.
Veronica beccabunga L. (Brooklime). BioInfo (UK). [dostęp 2018-03-03].
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 420. ISBN 83-01-14342-8.
Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 401-402. ISBN 83-01-00129-1.
Taxon: Veronica beccabunga L. (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2018-03-03].
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 525. ISBN 83-01-05287-2.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 115. ISBN 83-01-14439-4.