Jałowiec sabiński Juniperus sabina

Pokrój płożący się nisko po ziemi, silnie rozrastający się wszerz krzew. Pędy niemal okrągłe na przekroju (wałeczkowate), rozgałęzione miotełkowato. Liście ulistnienie naprzeciwległe. Liście łuskowate trójkątnie-jajowate, przylegające do gałązek, tępe. Mają długość 1–3 mm i zachodzą na siebie dachówkowato. Liście igiełkowate tylko na młodych pędach, osiągają do 4 mm długości. Szyszki wykształcają się jako szyszkojagody. Zawierają dwa nasiona. Wyrastają na haczykowato zagiętej szypułce, dojrzałe są czarne.

Biologia i występowanie

Jego ojczyzną są góry południowej Europy oraz Azji Mniejszej, Azji Środkowej i Kaukazu, a także Afryka Północna. W Polsce roślina bardzo rzadka na naturalnych stanowiskach, jej występowanie ograniczone jest tylko do Pienin. Ma tu rangę reliktu geograficznego - są tu jej jedyne stanowiska w Karpatach Zachodnich. Najbliższe izolowane stanowisko tego jałowca stwierdzono na Ukrainie Zakarpackiej, a większe skupiska - dopiero w Siedmiogrodzie. W Pieninach gatunek rósł na czterech stanowiskach: na Facimiechu, Głowie Cukru, Sokolicy i Bystrzyku. W 2008 jego potwierdzone stanowiska znajdowały się tylko w Pieninach Centralnych: na skałach Facimiecha, Głowy Cukru i Piecków. Krzew, nanofanerofit. W Polsce występuje jako relikt trzeciorzędowy. Rośnie w szczelinach skał wapiennych na nasłonecznionych, trudno dostępnych, południowych stokach. Szyszkojagody dojrzewają w drugim roku. Największą zdolność kiełkowania (46%) uzyskują po ciepło-chłodnej stratyfikacji (15/3 °C) i podsuszeniu. Charakterystyczny dla jałowca sabińskiego jest silny i nieprzyjemny zapach spowodowany obecnością sabinolu. Liczba chromosomów 2n = 22. Jest żywicielem grzyba Gymnosporangium sabinae wywołującego rdzę gruszy. Choroba ta powoduje pomarańczowe przebarwienia, narośla i przedwczesną utratę liści na gruszach. Grzyb – sprawca choroby, potrzebuje do swego rozwoju dwu żywicieli. Oprócz gruszy jest to w Europie Środkowej głównie jałowiec sabiński. Zakażeń gruszy dokonują zarodniki wytwarzane wiosną na porażonych pędach jałowca. Zarodniki patogena z jałowców przenoszone są na odległość nawet kilkuset metrów. W celu ograniczenia występowania tej choroby należy wycinać porażone pędy, karczować i palić zakażone krzewy jałowca, unikać sąsiedztwa gruszy i jałowca. Zapobieganie rdzy gruszy to przede wszystkim unikanie sadzenia w pobliżu grusz jałowca sabińskiego, który jest żywicielem pośrednim patogenu powodującego chorobę oraz opryski fungicydami. Na terenie ogrodów działkowych jest to ciężkie do wykonania. Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Powoduje mdłości, pobudzenie, zaburzenia rytmu serca, duszności, skurcze macicy i paraliż układu nerwowego. Już 6 kropli olejku z tego jałowca uważane jest za dawkę śmiertelną.