Wirtualny atlas roślin: Truskawka / Fragaria ×ananassa

Poziomka truskawka (Fragaria ×ananassa Duchesne) – roślina mieszaniec dwóch gatunków poziomki z rodziny różowatych (Rosaceae Juss.). Ma wiele nazw zwyczajowych: poziomka ananasowa, poziomka wielkoowocowa, najczęściej jednak nazywana jest po prostu truskawką. Mieszaniec ten został uzyskany w Europie przez skrzyżowanie pochodzącej ze wschodniej Ameryki Północnej poziomki wirginijskiej (F. virginiana Mill.) z chilijską (F. chiloensis (L.) Mill.), które zaszło przypadkiem na początku XVIII wieku. Jako pierwszy opisał ją Antoine Nicolas Duchesne. Uprawiana ze względu na jadalne owoce, w warunkach Europy Środkowej wyjątkowo i przejściowo dziczeje (efemerofit).

Pokrój bylina o wysokości 15-45 cm. Łodyga krótka o małym przyroście na długość, ale mająca przyrost na grubość, tworząca rozłogi zwane "wąsami", za pomocą których rozprzestrzenia się i rozmnaża wegetatywnie. Liście trójlistkowe, na górnej stronie nagie i lśniące. Kwiaty obupłciowe, złożone z 5 białych płatków korony lub ich krotności oraz różnej liczby działek kielicha ułożonych w dwóch okółkach i kieliszka. Zewnętrzny okółek ma mniejsze działki, wewnętrzne są dłuższe i szersze. Po przekwitnieniu przylegają do owocu. Na wypukłym dnie kwiatowym znajduje się ok. 20 słupków i 20-30 pręcików. W czasie kwitnienia kwiatostan łukowato przygięty do ziemi. Owoce po zapyleniu kwiatu rozrasta się dno kwiatowe, tworząc jadalny owoc zbiorowy będący jagodą pozorną. Na jej powierzchni zawiązują się liczne orzeszki, będące właściwymi owocami (wieloorzeszkowiec). Kolor orzeszków od kremowego poprzez czerwonawy do purpurowego, w zależności od odmiany. Niektóre kultywary mogą owocować kilka razy w roku.

Biologia i występowanie

Wśród odmian uprawnych wyróżnia się między innymi:
Odmiany owocujące kilka razy (powtarzające): 'Capri', 'Elsinore', 'Selva', 'Albion', 'Everest', 'Promise'.
Odmiany bardzo wczesne: 'Clery', 'Honeoye'.
Odmiany wczesne: 'Laxton's Utylity', 'Królowa Luiza', 'Senga Precosa', 'Sensation' (smak ananasa), 'Sonata'.
Odmiany średniowczesne: 'Elsanta', 'Delicatesse', 'Dukat' (PL)' i Senga Sengana'.
Odmiany średniopóźne: 'Marmolada'.
Odmiany późne: 'Madame Moutot', 'Elista', 'Louis Gauthier' (ananasowa, powtarzająca).

Roślina uprawna: uprawiana we wszystkich krajach klimatu umiarkowanego oraz w chłodniejszych rejonach podzwrotnikowych ze względu na smaczne owoce. Według danych FAO największym producentem na świecie są Stany Zjednoczone gdzie w ostatnich pięciu latach zbiera się średnio około 1100 tys. ton. Kolejnymi producentami są Hiszpania, Rosja i Turcja. Polska z produkcją ponad 180 tys. ton rocznie jest na siódmym miejscu na świecie. Truskawka kaszubska lub "kaszëbskô malëna" jest wpisana do europejskiego systemu nazw i oznaczeń geograficznych. Rozporządzeniem Komisji Europejskiej (WE) nr 1155/2009 z dnia 27 listopada 2009 r. nazwę produktu zarejestrowano jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Truskawki w produkcji najczęściej rozmnażane są wegetatywne poprzez rozłogi. Początki uprawy datuje się na 1817 rok w Wielkiej Brytanii, ale rozwój nastąpił w połowie XIX wieku w Stanach Zjednoczonych.
Sztuka kulinarna. Ubogokaloryczna, zawartość węglowodanów na poziomie 6-9%, a wody na poziomie 80%. Zawiera cenne substancje: minerały (cynk, fosfor, magnez, mangan, potas, wapń, żelazo), witaminy (A, B1, B2, B3, B6, B9, E oraz w szczególności C – 66 mg/100g), pektyny, fitocydy, kwas elagowy, kwasy fenolowe, flawonoidy, błonnik, antocyjany, bromelinę (dojrzałe owoce). Owoce nadają się do bezpośredniego spożycia i na przetwory. Z owoców truskawki wytwarza się dżemy, kompoty oraz mrożonki a liście suszy na herbatkę. Z owoców można przyrządzać desery.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2019-09-08 00:52:01]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=57427755. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Hirakawa H, Shirasawa K, Kosugi S, Tashiro K, Nakayama S, Yamada M et al.. Dissection of the octoploid strawberry genome by deep sequencing of the genomes of Fragaria species.. „DNA Res”. 21 (2), s. 169-81, 2014. DOI: 10.1093/dnares/dst049. PMID: 24282021 (ang.).
Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)
Truskawki [dostęp 2017-06-09] (pol.).
Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 635. ISBN 978-83-200-5311-1.
Tennessen JA, Govindarajulu R, Ashman TL, Liston A. Evolutionary origins and dynamics of octoploid strawberry subgenomes revealed by dense targeted capture linkage maps.. „Genome Biol Evol”. 6 (12), s. 3295-313, 2014. DOI: 10.1093/gbe/evu261. PMID: 25477420 (ang.).
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-29].
James J. Luby, James F. Hancock, Adam Dale, Sedat Serçe. Reconstructing Fragaria × ananassa utilizing wild F. virginiana and F. chiloensis: inheritance of winter injury, photoperiod sensitivity, fruit size, female fertility and disease resistance in hybrid progenies. „Euphytica”. 163 (1), s. 57–65, 2008. DOI: 10.1007/s10681-007-9575-3 (ang.).
Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 628. ISBN 978-83-200-5311-1.
Baza danych statystycznych FAO.
Produkcja truskawek na świecie (ang.). [dostęp 2009-11-22].