Wirtualny atlas roślin: Kręczynka jesienna / Spiranthes spiralis

Kręczynka jesienna (Spiranthes spiralis (L.) Chevall.) – gatunek byliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Łodyga wzniesiona, prosta, o wysokości 10-30 cm, w górnej części krótko owłosiona. Liście liście różyczkowe o długości 1,8-3,5 cm, szerokości 1-1,6 cm, jajowate. Są ciemnozielone i pochwiasto obejmują łodygę. Liści łodygowych jest 3-5 i wyrastają blisko siebie. Kwiaty zebrane w wierzchołkowy 10-30 kwiatowy kwiatostan o długości 3-1- cm. Jest on filcowato owłosiony białymi włoskami, a kwiaty wyrastają spiralnie. Są białawe i wydzielają delikatny zapach. Przylegające do zalążni przysadki są biało obrzeżone i dłuższe od zalążni. Boczne listki w zewnętrznym okółku kwiatów są zewnątrz owłosione i rozpostarte na boki. Boczne listki okółka wewnętrznego oraz środkowy okółka zewnętrznego tworzą rurkę. Warżka ma długość 5-6 mm i szerokość 3,5-4 mm. Jest odwrotnie jajowata o brzegach faliście karbowanych i poprzecznie podzielona. Jest z zewnątrz biaława, od wewnątrz żółtawozielona i na końcu ma miodniki. Owoc owłosione, wyrastające na krótkich szypułkach podługowatojajowate torebki o długości 4-7 mm i szerokości 3-4 mm.

Biologia i występowanie

Zwarty zasięg występowania obejmuje całą niemal Europę (bez Szkocji, Islandii i Półwyspu Skandynawskiego). Na południowym wschodzie sięga po Kaukaz i Azję Mniejszą. Występuje również na oderwanych od głównego zasięgu stanowiskach w górach na pobrzeżu Algierii, Sycylii, Krety i Cypru. W Polsce opisano jego występowanie na ponad 100 stanowiskach, jednakże większość z nich jest już historyczna. W latach 2000-2006 potwierdzono jego występowanie tylko na kilkunastu stanowiskach i wszystkie znajdują się w Karpatach. Są to stanowiska: w rejonie Cisownicy i w Lesznej Górnej, dwa stanowiska na pograniczu Beskidu Makowskiego i Pasma Policy koło Juszczyna, w Beskidzie Wyspowym koło Tęgoborza, 8 stanowisk na zachodnim końcu Beskidu Niskiego w miejscowościach Binczarowa, Bogusza, Kamionka Wielka i Nawojowa. W latach 2007-2008 znaleziono nowe stanowisko koło Piwnicznej w Beskidzie Sądeckim. Bylina, geofit. W Polsce kwitnie od lipca do sierpnia, czasami do pierwszych dni października. Jej przedsłupne kwiaty zapylane są głównie przez trzmiele i gatunki z rodzaju Lasioglossum. Roślina zwabia je zapachem kwiatów oraz nektarem. Współczynnik zawiązywania nasion jest wysoki. Liczba chromosomów 2n = 30. Rośnie głównie na łąkach, szczególnie wilgotnych. Preferuje stanowiska słoneczne i otwarte, gleby świeże, gliniaste, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. W Polsce jej stanowiska obecnie znajdują się na wysokości 380 – 560 m n.p.m., w Europie dochodzi do 1640 m.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-04-02 00:10:15]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=69981781. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.