Wirtualny atlas roślin: Piwonia drzewiasta / Paeonia suffruticosa

Piwonia drzewiasta (Paeonia suffruticosa Andrews) – roślina z rodziny piwoniowatych występująca w górskich i zalesionych rejonach zachodniego Henanu oraz Bhutanu. Jest to jeden z trzech gatunków piwonii, które mają drewniejące pędy. Według niektórych źródeł piwonia drzewiasta (razem z podgatunkami) jest jako jedyna krzewem, gdyż pozostałe gatunki krzewiaste (piwonia Delavaya z podsekcji Delavayanae Stern i Paeonia decomposita Handel – Mazzetti z podsekcji Vaginatae Stern) są w zasadzie półkrzewami. Rośliny te prawie od zawsze związane były z Chinami – tam uprawia się te wspaniałe krzewy już przeszło 2000 lat i tam powstały pierwsze ich odmiany. Piwonie drzewiaste uprawiano także – na mniejszą skalę – w Japonii i Korei. Do Europy pierwsze sadzonki tych krzewów zostały przywiezione w XVI wieku. W Polsce te rośliny nadal są mało rozpowszechnione. Spotkać je można raczej w specjalistycznych kolekcjach i ogrodach botanicznych.

Korzenie zgrubiałe, zdrewniałe i walcowate; sięgają ponad 1 metr w głąb ziemi. Rosną już w temperaturze 6 °C – także w zimie. Bardzo często kultywary piwonii drzewiastej są szczepione na bulwie piwonii chińskiej (Paeonia lactiflora Pallas) lub piwonii lekarskiej (Paeonia officinalis L.). Korzenie tych piwonii bylinowych są odporniejsze na suszę – lepiej więc znoszą transport (piwonie drzewiaste bardzo często są importowane z Chin, Korei, Japonii lub Ameryki). Piwoniowe krzewy nie mogłyby wytrzymać transportu, gdyż ich korzenie są bardzo wrażliwe na suszę. Krzewy szczepione na podkładkach z piwonii bylinowych zakwitają wcześniej (często w 2, 3 roku uprawy). Pokrój roślina krzewiasta wysokości od 1 – 4 m i takiej samej szerokości. Dzika forma piwonii drzewiastej i jej podgatunki oraz odmiany mają malowniczą koronę w kształcie pagody. Pędy zaś mogą być wzniesione, rozłożyste lub przegięte. Kultywary także mają elegancki pokrój – najczęściej wzniesiony lub rozłożysty. Są roślinami, które rosną wolniej – osiągają więc mniejsze rozmiary (zwykle od 0,5 – 3 m). Piwonie drzewiaste (botaniczne oraz silniej rosnące kultywary) wyglądają wprost monumentalnie – zawdzięczają to swoim okazałym liściom. Okazy wyhodowane z nasienia często wytwarzają pień. Łodyga drewniejąca. Roślina co roku puszcza z pąków szczytowych i kątowych (bocznych) na pniu i gałęziach zielone lub czerwonawe łodygi długości 10 – 30 cm (u starszych roślin na prawie każdej takiej łodydze znajduje się okazały pąk kwiatowy). Kilka tygodni po kwitnieniu zaczynają drewnieć, przybierając barwę najpierw brązowawą, a potem ciemnobrązową. Gałązki dwuletnie mają barwę brązową z domieszką barwy czarnej. Starsze gałęzie są prawie czarne, z łuszczącą się korą. Liście sezonowe, nieparzystopierzaste, złożone z mniejszych listków, pod spodem często miękko owłosione. Każdy listek podzielony jest na 2 – 3 głębokie jajowate, wąskojajowate lub eliptyczne i całobrzegie odcinki długości 4,5 – 8 cm, szerokości 2,5 – 7 cm. Ogonki liściowe mają barwę zieloną lub czerwoną – osiągają długość ponad 30 cm! Kolor listków może być zielony (u gatunku), szarozielony albo czerwonawy (u podgatunków, odmian botanicznych i kultywarów). Liście piwonii drzewiastej przebarwiają się jesienią na żółty, purpurowy, nawet amarantowy kolor i opadają razem z ogonkiem liściowym. Kwiaty duże, osadzone na łodydze, pojedyncze lub podwójne (u kultywarów bardzo często pełne). Zaczynają kwitnąć począwszy od maja. Mają najczęściej pięć eliptycznych przysadek o niejednakowej długości i pięć zielonych szerokojajowatych działek kielicha. Okwiat u dzikiej formy piwonii drzewiastej składa się z 5 – 11 okrągławych, lekko postrzępionych płatków, długości 5 – 8 cm, szerokości 4,2 – 6 cm, barwy różowej, białej, czerwonej lub czerwonej z purpurowym zadmuchem. Nitki pręcikowe zabarwione na kolor różowy lub purpurowy mają długość 1,3 cm, a szerokość 4 mm. Dno kwiatowe ma zabarwienie purpurowe i kształt kolisty. Kwiat ma pięć gęsto owłosionych owocolistków, najczęściej czerwonych. Owoce owocami piwonii są prostokątne mieszki zrośnięte ze sobą po 2 – 5 u podstawy. Dojrzewają w sierpniu.

Biologia i występowanie

Tropofit rosnący na górskich skałach i klifach, a także w skalistych dolinach rzecznych na wysokości 300 m n.p.m.; często można go spotkać w prześwietlonych lasach górskich oraz zaroślach. Tworzy większe zbiorowiska na glebach żyznych, o odczynie neutralnym lub lekko kwaśnym (pH 6,6 – 7).

Roślina lecznicza: Surowiec zielarski: kora piwonii drzewiastej (Cortex Paeoniae Suffruticosae). Działanie: pomaga w zwalczaniu guzków krwawniczych, łagodzi zaparcia oraz bóle miesiączkowe. Sztuka kulinarna: płatki kwiatów są używane do wyrabiania konfitur cukrowych.

Polska nazwa rodzajowa – "piwonia", pochodzi zapewne od nazwy łacińskiej Paeonia. Łacińska nazwa rodzajowa wzięła swój początek od greckiej nazwy – paionia. Grecka nazwa pochodzi od przydomka Apolla – Paion, który uleczył piwonią Hadesa. Znana jest także spolszczona nazwa tej rośliny – peonia. Nosi przydomek "drzewiasta" lub "krzewiasta", ponieważ ma drewniejące pędy.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-08-06 00:12:05]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=70964040. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.