Hildenbrandia rzeczna Hildenbrandia rivularis

Hildenbrandia rzeczna (Hildenbrandia rivularis) – gatunek słodkowodnego krasnorostu. Tworzy czerwone, skorupiaste plechy na kamieniach zanurzonych w wodzie, zwykle strumieni i rzek, rzadziej w jeziorach i wysłodzonych częściach mórz. Występuje na rozproszonych stanowiskach na prawie wszystkich kontynentach. Gatunek dawniej uważany był za wskaźnik wód czystych lub o nieznacznym zanieczyszczeniu. Naukowa nazwa rodzajowa bywa zapisywana w różnych wariantach ortograficznych, zwłaszcza jako Hildenbrandtia. Cykl życiowy tego gatunku opisany został przez polskiego hydrobiologa – Karola Starmacha.

Cechy anatomiczne są dość zmienne. Początkowo sądzono, że jest to zmienność geograficzna, ale w rzeczywistości taka sama zmienność występuje wewnątrz lokalnych populacji. Komórki w przybliżeniu cylindryczno-kuliste. W komórkach pojedyncze chloroplasty. Komórki w różnych częściach plechy mają niejednakowe rozmiary, różniące się nawet dwukrotnie, zwłaszcza w przypadku rozgałęziania się. Średni ich rozmiar to 8,4 × 8,6 μm, przeciętna długość nici to 38,4 μm, a przeciętna grubość warstwy podstawowej to 5,5 μm w przypadku typowej formy, podczas gdy u odmiany wyróżniającej się nieco ciemniejszą barwą – Hildenbrandia rivularis var. drescheri Lingelsh. 1922 – te rozmiary to odpowiednio: 6,0 × 6,4 μm, 52,8 μm, 9,2 μm. Mimo tych różnic badania molekularne jednak nie wykazują odrębności tej odmiany, a okazy zaliczane do gatunku H. rivularis (przynajmniej te pochodzące z Europy i Wysp Kanaryjskich) wykazują stosunkowo małą zmienność genetyczną w porównaniu z innymi, tradycyjnie wyróżnianymi, gatunkami tego rodzaju. Mimo żywoczerwonego koloru całej plechy, pojedyncze komórki mogą wpadać w kolor jasnozielony.

Biologia i występowanie

Gatunek słodkowodny, choć występuje też w najbardziej wysłodzonym akwenie Morza Bałtyckiego – Zatoce Botnickiej i jej okolicach (Morze Archipelagowe). Stwierdzono jej występowanie w prawie całej Europie, łącznie z Kaukazem, w basenie Morza Karaibskiego, wschodniej Azji, Kotlinie Konga, wschodniej Australii i Nowej Zelandii. Stwierdzenia w Ameryce Północnej mogą w rzeczywistości dotyczyć Hildenbrandia angolensis. W niektórych XX-wiecznych źródłach bywał określany gatunkiem w Polsce pospolitym, zwłaszcza na północy i w Karpatach. Według innych badań w Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach – głównie na Pomorzu, rzadziej w Beskidach, a w centralnej Polsce do XXI w. był prawie niespotykany. Od tego czasu odnotowywane są kolejne stanowiska, w związku z czym znaleźć go można w prawie każdej części Polski. W XXI w. poza częściami północną, zachodnią i górską Polski, stwierdzany był w pojedynczych miejscach. W tym okresie nastąpił kilkukrotny wzrost liczby jego znanych stanowisk, przy jednoczesnym zaniku górskich stanowisk historycznych.

Hildenbrandia, porastając krzemienie, nadaje im trwały różowy kolor, co mogło mieć wpływ na uznawanie miejsc, w których zachodzi to zjawisko (np. Stonehenge), za magiczne.

Nazwę rodzajową w postaci Hildbrandtia ukuł w 1834 Giandomenico Nardo, upamiętniając nią wiedeńskiego doktora medycyny i botaniki Hildbrandta (cui nomen venit a clarissimo doctore Hildbrandt Vindobonensi, clinico illustri, ac Botanico peritissimo). Najprawdopodobniej chodzi o Franza Xavera Edlera von Hildenbranda (1789—1849). Stąd w literaturze w zasadzie od samego początku używano nazwy w wersjach Hildebrandtia, Hildenbrandia, Hildenbrandtia i Hildenbrantia. Brzmienie Hildenbrandia zostało zaproponowane w 1840 przez Giovanniego Zanardiniego i z czasem, zwłaszcza od lat 50. XX w. stało się dominujące (po zidentyfikowaniu osoby upamiętnionej tą nazwą). W polskiej wersji nazwy również czasem dodawane jest „t”, ale w oficjalnych dokumentach nawet, gdy użyta jest nazwa naukowa Hildenbrandtia, z reguły polski odpowiednik brzmi „hildenbrandia”. Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał Frederik Michael Liebmann w pracy z 1838 roku na podstawie osobników holotypowych zebranych przez Statsraada Hornemanna w 1826 r. w strumieniu w Kongens Møller na Zelandii (miejsce typowe). Nadał mu wówczas nazwę Erythroclathrus rivularis, zaznaczając, że chodzi o glony opisywane również jako Palmella rubra lub Verrucaria rubra. Epitet gatunkowy rivularis ma pochodzenie łacińskie i jest często nadawany gatunkom związanym ze strumieniami. Następnie ten sam gatunek opisali Giovanni Zanardini jako Hildenbrandia paroliniana i Louis Alphonse de Brébisson jako Hildenbrandia fluviatilis (bez wymaganej diagnozy taksonomicznej). W 1849 Friedrich Traugott Kützing rozpoznał, że są to te same taksony, jednocześnie uznając je za rzeczną odmianę Hildebrandtia rosea, czyli Hildenbrandtia rosea var. fluviatilis. W 1851 roku Jakob Georg Agardh przeniósł gatunek pod obecną nazwę, przy czym wówczas zapisywaną Hildenbrandtia rivularis.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 22:44:15]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72951956. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • ogólne
    • roślina wodna
    • roślina chroniona
  • siedlisko
    • wapienie