Wirtualny atlas roślin: Nawrot polny / Buglossoides arvensis

Nawrot polny (Buglossoides arvensis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny ogórecznikowatych. Pierwotnie gatunek śródziemnomorsko-irano-turański. Współcześnie występuje w południowej i środkowej Europie oraz w Azji Zachodniej. W Polsce jest pospolity na niemal całym niżu, rzadszy lub lokalnie brak go w Karpatach i na północnym wschodzie.

Pokrój roślina zielna, szarawa, szorstko przylegająco owłosiona. Łodyga wysokości 20–60 cm, pojedyncza lub słabo rozgałęziona, z podłużnymi listewkami posiada 2–3 rozgałęzień, jest krótko i szorstko owłosiona, stosunkowo rzadko ulistniona. Liście dolne – krótkoogonkowe, łopatkowate lub podługowatolancetowate; wyższe – skrętoległe, siedzące, lancetowate, całobrzegie, zaostrzone, szorstko przylegająco owłosione, jasnozielone, posiadają wyraźnie widoczny nerw centralny. Liście bez wystających nerwów bocznych. Kwiaty kwiatostan w postaci 1–2 ulistnionych skrętków, wydłużających się podczas kwitnienia. Kwiaty krótkoszypułkowe. Kielich rozcięty prawie do nasady; działki wydłużają się w czasie owocowania. Kwiaty promieniste. Korona kwiatu drobna, lejkowata, o białej lub żółtawobiałej koronie; rurka korony biała lub fioletowa: z zewnątrz miękko owłosiona, wewnątrz 5 omszonych aksamitnych fałdów, włoski wzdłuż nerwów pomiędzy pręcikami; 10 bardzo drobnych łuseczek u nasady rurki. Pręcików 5, słupek 1, zalążnia górna, 4-dzielna. Owoce brązowoszare rozłupki, guzkowate, 4 lub mniej, wielkości 3,5 mm, jajowatotrójgraniaste, bardzo twarde. Z czterech rozłupek zwykle trzy opadają, a jedna pozostaje w kielichu; w czasie młócenia przedostaje się do ziarna.

Biologia i występowanie

Występuje na niżu i rzadziej w niższych partiach gór. Rośnie na glebach gliniastych, zasobnych w węglan wapnia, ale rozwija się także na glebach piaszczystych. W obszarze pierwotnego zasięgu występuje w murawach kserotermicznych i na skałach. Rozprzestrzeniony (w Europie Środkowej jest archeofitem znanym od neolitu) rośnie na polach, w ogrodach, na przydrożach, nieużytkach, jako chwast w uprawach zbóż ozimych i w uprawach okopowych. Jest rośliną synantropijną. Gatunek charakterystyczny dla rzędu Centauretalia cyani (klasa Stellarietea mediae). Roślina roczna; jara lub ozima. Kwitnie od kwietnia do czerwca, czasem do sierpnia.

Czerwony barwnik zawarty w korzeniu wykorzystywany był niegdyś do barwienia ust, podobnie jak współcześnie szminka.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-05-23 12:44:36]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=76480735. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.