Wirtualny atlas roślin: Paroząb tufowy / Didymodon tophaceus

Paroząb tufowy (Didymodon tophaceus (Brid.) Lisa) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.). Występuje na półkuli północnej i południowej, na skałach lub glebie w lasach i w pobliżu cieków wodnych.

Gametofit rośliny formują maty lub kępy, są zielone do oliwkowozielonych lub jasnobrązowych. Zarówno łodyżki jak i listki tego gatunku mchu osiągają różne rozmiary w zależności od warunków siedliskowych. Łodyżki wyprostowane, często rozgałęzione, często wysokości do 1,5 cm, ale czasem dorastające do 3–5 lub 6 cm. Listki łodygowe zazwyczaj długości 2 mm, szerokości do 1 mm, słabo rozpostarte lub rzadziej stulone, delikatnie skręcone i falowane w stanie suchym, rozpostarte gdy wilgotne, owalne do podłużnie eliptycznych, sporadycznie owalnie lancetowate, często zbiegające na łodyżce. Blaszki całobrzegie, brzegi odgięte do 3/4 długości, wierzchołek szeroko zaostrzony, tępy lub zaokrąglony. Żebro kończy się w wierzchołku listka lub 1–6 komórek przed wierzchołkiem. Sporofit seta rudobrązowa, długości 0,7–1,2 cm. Puszka zarodni długości 0,6–1,5 mm. Zęby perystomu nieobecne, śladowe lub krótkie (do 220 µm), w liczbie 16. Zarodniki o średnicy 12–14 µm, rzadko do 20 µm.

Biologia i występowanie

Występuje w Ameryce Północnej (Kanada, Stany Zjednoczone, Meksyk), Europie, Ameryce Południowej, Afryce, na wyspach Oceanu Atlantyckiego, wyspie Lord Howe, oraz w Azji (Chiny, Japonia, Indie, Pakistan, rosyjska Syberia). W Polsce podawany m.in. z województwa śląskiego. Zarodniki dojrzewają od zimy do wiosny. Mech z reguły nizinny, występuje na wysokościach 0–2000 m n.p.m. Rośnie na skałach lub glebie. Porasta klify, skały w lasach i w pobliżu cieków wodnych, gliniaste brzegi jezior i rzek nizinnych, okolice wodospadów i inne tereny wilgotne. Preferuje podłoża bazujące na wapieniu, łupku wapiennym, dolomicie i wilgotnej glinie. Spotykany także na wilgotnych murach oporowych, płytkiej glebie wzdłuż dróg i ścieżek oraz w dołach i kamieniołomach.

Gatunek został wpisany na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „LC” (najmniejszej troski, stan na 2011 r.). Tę samą kategorię otrzymał Czechach w 2005 r. W 2001 r. na Słowacji nadano mu kategorię „NT” (bliski zagrożenia).

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-04-04 00:33:12]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62838202. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 427-9142 (pol.). [dostęp 2017-03-11].
Didymodon tophaceus (ang.). W: Moss Flora of China V. 2 [on-line]. [dostęp 2017-03-14].
B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-12] (ang.).
Didymodon tophaceus (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-13].
Didymodon tophaceus. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 466. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-14]. (ang.)
Didymodon tophaceus (ang.). W: Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-13].