Wirtualny atlas roślin: Czystek monpelijski / Cistus monspeliensis

Czystek monpelijski (Cistus monspeliensis L.) – gatunek rośliny z rodziny czystkowatych (Cistaceae Juss.). Występuje naturalnie w Europie Południowej, Azji Mniejszej, Afryce Północnej oraz Makaronezji.

Pokrój zimozielony krzew dorastający do 0,3–1,2 m wysokości. Pokrój jest zwarty. Wydziela aromat. Pędy są pokryte lepkimi gruczołami. Liście naprzeciwległe, siedzące. Mają równowąsko lancetowaty kształt. Mierzą 25–50 mm długości i 4–8 mm szerokości. Mają 3 nerwy główne. Górna powierzchnia jest silnie owłosiona i ma ciemnozieloną barwę (latem mogą przebarwiać się na brązowo), natomiast od spodu są filcowate z kępkami włosków. Nasada liścia jest nieznacznie zwężona. Blaszka liściowa o lekko falistym brzegu. Kwiaty zebrane po 2–8 w jednostronne grona, osadzone na wyprostowanych szypułkach. Mają 5 działek kielicha różniących się od siebie, są pokryte mniej lub bardziej gęsto długimi włoskami. Płatków jest 5, są pomarszczone, mierzą 2–3 cm długości, mają białą barwę z żółtą plamką u nasady. Pręciki mają żółtą barwę. Szyjka słupka jest bardzo krótka. Nie mają podsadek. Owoce torebki o kulistym kształcie, są nagie, otwierają się na wierzchołku w pięciu zębach. Nasiona są nieco szorstkie.

Biologia i występowanie

Rośnie naturalnie w Europie Południowej, Azji Mniejszej, Afryce Północnej oraz Makaronezji. Spotykany jest w Portugalii, Hiszpanii (wraz z Wyspami Kanaryjskimi i Balearami), Francji, Włoszech (wliczając Sardynię i Sycylię, na wybrzeżu Dalmacji, w Grecji (także na Krecie i Wyspach Egejskich), Turcji, na Cyprze, w Tunezji, Algierii oraz Maroku. We Francji został zaobserwowany w departamentach Alpy Nadmorskie, Aude, Aveyron, Delta Rodanu, Charente-Maritime, Korsyka Południowa, Górna Korsyka, Gard, Hérault, Pireneje Wschodnie, Tarn, Var, Vaucluse, a także prawdopodobnie w Tarn i Garonna i Drôme, natomiast w Lozère wyginął. We Włoszech występuje w regionach Abruzja, Apulia, Basilicata, Kalabria, Kampania, Lacjum, Liguria, Molise, Sardynia, Sycylia oraz Toskania. Na Cyprze ma status gatunku autochtonicznego i jest spotykany w południowo-zachodniej części wyspy. Na Malcie także jest gatunkiem autochtonicznym, lecz rzadko spotykanym, znajduje się tam pod ochroną – w 1989 roku został wpisany do krajowej czerwonej księgi gatunków zagrożonych. Rośnie w garigu, makii oraz w suchych miejscach. We Włoszech występuje na wysokości do 700 m n.p.m., natomiast na Cyprze do 600 m n.p.m. Najlepiej rośnie w pełnym nasłonecznieniu. Preferuje podłoże o kwaśnym odczynie. Występuje od 8 do 10 strefy mrozoodporności. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Kiełkowaniu nasion sprzyja przejście pożaru.

W medycynie ludowej stosowano tę roślinę do gojenia ran – w leczeniu ukąszeń owadów, zapalenia skóry, oparzeń, bólów stawów, a także do płukania jamy ustnej przy bólu zęba. Ponadto żywica tej rośliny jest stosowana w kosmetyce. Ma także zastosowanie jako roślina ozdobna.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-05-07 00:04:57]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=70288819. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.