Wirtualny atlas roślin: Cytron / Citrus medica

Cytron, cedrat (Citrus medica L.) – gatunek roślin wieloletnich z rodziny rutowatych (Rutaceae Juss.). Prawdopodobnie pochodzi z podnóża Himalajów (północno-wschodnie Indie, północna Mjanma). Rozprzestrzeniony już w starożytności do Chin i Europy (tu dotarł jako pierwszy z owoców cytrusowych ok. 300 r. p.n.e.). Jest prawdopodobnie jednym z trzech gatunków rodzicielskich (obok pomarańczy olbrzymiej i mandarynki) większości form uprawnych cytrusów.

Pokrój małe drzewo lub krzew o wysokości do 3 m. Na pędach posiada grube, krótkie kolce. Liście duże, lancetowatojajowate, o drobno piłkowanych lub karbowanych brzegach, z wydatnymi żyłkami. Ogonki liściowe bardzo słabo oskrzydlone. Kwiaty obupłciowe albo męskie. Mają czerwonawą, 5-płatkową koronę, 1 słupek i liczne pręciki. Owoce żółte, jajowate jagody o długości 10–20 cm z grubą, woskowatą i pomarszczoną skórką. Miąższ jest żółty, podzielony na segmenty i kwaśny. Główną część owocu (do 70% masy) stanowi skórka i biały mezokarp.

Roślina jadalna: owoce posiadają grubą skórę używaną do kandyzowania i następnie wyrobu słodyczy. W celu uzyskania kandyzowanej skórki, zwanej cykatą, zielone, niedojrzałe owoce kroi się na pół, fermentuje w solance i w końcu moczy w mocnym roztworze cukru (kandyzowana cykata zawiera ok. 80% cukrów). Na Korsyce cytron używany jest do wyrobu likieru zwanego cedratine. Miąższ jest w zasadzie niejadalny. Z soku otrzymuje się kwas cytrynowy. Odmiana fingered stosowana jest do produkcji perfum oraz w medycynie.

W hinduizmie drzewo to, pod nazwą sanskrycką matulinga, stanowi atrybut w przedstawieniach postaci boga Śiwy. Znaczenie takie podaje Wisznudharmottarapurana (III. 44. 19, 48. 11). Symbolizuje niezliczone atomy, będące nasionami, z których powstał wszechświat. W czasie obchodzonego przez Żydów święta Sukkot prawo nakazywało potrząsanie trzymanym w rękach bukietem zawierającym gałązki kilku gatunków roślin. Księga Kapłańska (23,40) wprost wymieniła tylko dwa: palmę i wierzbę, pozostałe dwa określone zostały jedynie ogólnie. Kilkuwiekowe rozważania rabinów doprowadziły do ustalenia tradycji zapisanej w midraszach. Za „owoce pięknych drzew” uznano cytron, a za „gałązki gęstych drzew” – mirt. Te cztery gatunki roślin (lulaw) symbolizują wszystkie rośliny całego świata. Talmud jerozolimski (Sukka 3,5) wyjaśnia dlaczego wybrano cytron: bo wyróżnia się na tle innych drzew okazałymi, aromatycznymi owocami i owocuje nieprzerwanie przez cały rok, co jest uważane za symbol płodności. Symbolem płodności jest również brodawka na owocu, będąca pozostałością żeńskiej części kwiatu. Do obrzędu używa się odmiany etrog (hebr. ‏אֶתְרֹוג‎ etrog, jid. ‏אתרוג‎ esreg), symbolizuje ona doskonałość i sprawiedliwość Abrahama. Jej owoc przechowywany jest w specjalnych, często srebrnych puszkach. Po raz pierwszy owoce cytronu jako jabłko medyjskie lub jabłko perskie opisał Teofrast (371–287 r. p.n.e.), Wergiliusz (lata 70–19 r. p.n.e.) nazywa go jabłkiem złotym lub jabłkiem szczęśliwym, a Albert Wielki (zm. 1280 r.) drzewo cedrem włoskim, a owoc jabłkiem włoskim.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 21:03:05]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985650. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.