Wirtualny atlas roślin: Ostróżeczka polna / Consolida regalis

Ostróżeczka polna, ostróżka polna (Consolida regalis, właśc. Delphinium consolida L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w stanie dzikim w środkowej Europie. W Polsce pospolita na całym niżu. W polskiej florze jest archeofitem.

Łodyga wzniesiona i rozgałęziająca się o wysokości do 70 cm. Liście potrójnie trójsieczne, podzielone na równowąskie łatki. Kwiaty grzbieciste, niebieskie lub różowoniebieskie kwiaty w luźnych gronach. 5-działkowy kielich o jajowatych działkach, górna z nich zakończona jest ostrogą skierowaną ku tyłowi, lekko zagiętą do przodu. Korona składa się z dwóch zrośniętych płatków, z tyłu zakończonych ostrogą schowaną pod ostrogą kielicha. Przysadki kwiatowe dużo krótsze od szypułek. Owoc spłaszczony mieszek o długości ok. 1 cm, zawierający ciemnobrunatne nasiona o długości ok. 2 mm.

Biologia i występowanie

Roślina jednoroczna, czasami dwuletnia. Kwitnie od czerwca do września. Przedprątne kwiaty zapylane są przez błonkówki(głównie trzmiele). Siedlisko: brzegi dróg, wysypiska, suche ugory oraz w zbożach jako chwast segetalny. Roślina wapieniolubna i wskaźnikowa gleb ilastych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu Centaureatlia cyanii i Ass. Consolido-Brometum. Roślina słabo trująca: Całe ziele, nasiona oraz kwiaty zawierają alkaloidy mogące powodować podrażnienia skóry.

Roślina lecznicza. Ziele (Herba Consolidae) zawiera alkaloidy i saponiny. W weterynarii oraz w medycynie ludowej stosowano je do zwalczania pasożytów zewnętrznych. Wyciąg z ziela znajduje się w stosowanym obecnie preparacie delacet przeciw wszom. Kwiatów używano dawniej do barwienia sukna na zielono, a po zmieszaniu z ałunem na niebiesko.

Obecnie roślina silnie przetrzebiona przez herbicydy stosowane do ochrony upraw rolnych przed chwastami. Mniej szkodzi jej koszenie; po skoszeniu wypuszcza boczne pędy, które kwitną i owocują. Aby uchronić ją przed całkowitym wyginięciem tworzone są specjalne ogródki chwastów.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-06-20 00:17:08]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=63675878. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.