Chmiel zwyczajny Humulus lupulus

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) – gatunek byliny z rodziny konopiowatych (Cannabaceae). Występował w stanie dzikim prawdopodobnie w południowej Europie, na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Północnej. W Polsce gatunek pospolity do 700 m n.p.m. Uprawiany przez człowieka skolonizował (jako zdziczała roślina uprawna) strefę klimatów umiarkowanych i ciepłych całej Eurazji.

Korzenie mięsiste. System korzeniowy jest silnie rozbudowany, sięga bardzo głęboko. Łodyga płożąca się lub pnąca, czterokanciasta, z haczykowato wygiętymi do tyłu włoskami na krawędziach. Zawsze wije się w prawo. Dorastająca w stanie dzikim do 6 m. Liście naprzeciwległe, długoogonkowe, o 3 do 5 klapach na pędach głównych i bocznych. Tam, gdzie ukazują się kwiaty, liście są dużo mniejsze, najczęściej bezklapowe. Nasada sercowato wycięta, brzegi gruboząbkowane. Górna powierzchnia szorstko owłosiona. Przylistki jajowatolancetowate, często zrośnięte, owłosione. Kwiaty męskie zebrane w szczytowe, zwisające, wiechowate kwiatostany wyrastające z kątów liści. Kwiaty męskie o średnicy ok. 6 mm z pięciodzielnym okwiatem i pięcioma pręcikami. Listki okwiatu owalne do podługowatolancetowate, ostre, orzęsione. Kwiaty żeńskie zebrane są w kotkowate kwiatostany przypominające szyszki roślin iglastych i tak są potocznie nazywane. Szyszki kuliste lub jajowate osiągają do 3 cm długości i zebrane są w rozgałęzione wiechy wyrastające z kątów liści. Kwiaty nie posiadają listków okwiatu. Słupek ze znamionami do 7 mm długości. Kształt szyszki nadają błoniaste łuski od zewnątrz okryte żółtopomarańczowymi gruczołkami zawierającymi lupulinę. Owoce orzeszki kuliste, o średnicy do 2 mm, barwy pomarańczowej do jasnobrązowej. Rozwijają się u podstaw łusek tworzących szyszkokształtny owocostan.

Biologia i występowanie

RozwójRoślina wieloletnia, dwupienna – na jednej roślinie wyrastają tylko kwiaty żeńskie lub tylko męskie. Co roku z podziemnej karpy wyrastają nowe pędy nadziemne i rozłogi. Roślina, jeśli nie znajdzie podpory, płoży się. Cechy fitochemiczneWewnętrzna strona przysadek kwiatów żeńskich pokryta jest gruczołowatymi włoskami wydzielającymi lupulinę, gorzkawą żywicę. Lupulina formuje się w drobne ziarenka o średnicy 0,15-0,25 mm. Zawiera żywicę (do 80%), olejki eteryczne (1–6%) i kwasy chmielowe. Dodatkowo zawiera tłuszcze, białka, wielocukrowce. Szyszki chmielowe zawierają te same substancje czynne, tylko w innych proporcjach: olejek eteryczny (0,5–2%), składający się z ok. 20 związków terpenowych i seskwiterpenowych (m.in. humulen, mircen i kariofilen), oraz żywice (10–22%), garbniki (2–5%) i flawonoidy. Zawarte w chmielu α-kwasy (humolon, kohumulon, adhumulom, prehumulon, posthumulon, adprehumulon), zaliczane do żywic chmielowych potrafią izomeryzować do izo-α-kwasów. Siedlisko Rośnie w wilgotnych zaroślach, olsach i łęgach, nad rowami, a także na terenach ruderalnych, przy zabudowaniach i śmietniskach.

Surowiec zielarski Szyszka chmielu (Lupuli flos) – wysuszone, zwykle całe, żeńskie kwiatostany. Zawiera aromatyczną żywicę (lupulinę), olejek lotny, gorycze i inne substancje o właściwościach uspokajających, bakteriostatycznych, moczopędnych, estrogennych, czy też chemoprewencyjnych. W szczególności obecny w chmielu ksantohumol wykazuje działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwutleniające i przeciwnowotworowe (głównie wobec raka płuca, jelita grubego, piersi, jajnika, prostaty i nowotworów mózgu, jak glejak wielopostaciowy i nerwiak zarodkowy). Działanie i zastosowanie Zawarty w chmielu ksantohumol wykazuje działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwutleniające i przeciwnowotworowe (głównie wobec raka płuca, jelita grubego, piersi, jajnika, prostaty i nowotworów mózgu jak glejak wielopostaciowy i nerwiak zarodkowy). Izo-α-kwasy odpowiadają za charakterystyczną goryczkę piwa i hamują rozwój bakterii Gram-dodatnich oraz pierwotniaków.: Napar z chmielu działa skutecznie przy zasypianiu, łagodzi nadpobudliwość, ma zastosowanie w leczeniu gruczołu krokowego, usprawnia trawienie. Wyciągu z szyszek używa się na wrzody i trudno gojące się rany, ze względu na silne właściwości bakteriobójcze.
Hormonalne działanie chmielu jest wykorzystywane w kosmetyce do opóźniania procesu starzenia się skóry. Wyciąg z chmielu jest używany do produkcji kremów, mleczek, lotionów oraz jako składnik kąpieli regeneracyjnych, a przede wszystkim do produkcji szamponów.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 22:48:26]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985371. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • barwa kwiatów
      • płatki żółte
    • liczba płatków
      • płatków pięć
    • kwiatostan
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście sercowate
      • liście jajowate
    • ustawienie liści
      • naprzeciwległe
  • cechy łodygi
    • wygląd łodygi
      • łodyga pełzająca
      • łodyga czterokanciasta
      • łodyga owłosiona
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • orzechy
    • kolor owoców
      • pomarańczowe
  • ogólne
    • roślina lecznicza
    • roślina jadalna
    • chwast
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • roślina kosmetyczna
    • Surowiec zielarski
    • trawa
    • zdziczała
    • kultywar
  • siedlisko
    • zarośla