Wirtualny atlas roślin: Jasnota gajowiec / Lamium galeobdolon

Jasnota gajowiec, gajowiec żółty, rzadziej zwany też ziejcem (Lamium galeobdolon (L.) L.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych. W zależności od ujęcia systematycznego zaliczany jest do rodzaju jasnota Lamium lub wyodrębniany jest do osobnego rodzaju gajowiec Lamiastrum lub Galeobdolon. Występuje w lasach liściastych w Europie i Azji. W Polsce jest rośliną szeroko rozpowszechnioną.

Pokrój roślina zielna z gałęzistym kłączem i płożącymi się rozłogami, z łodygami kwiatonośnymi wzniesionymi lub podnoszącymi się, osiągającymi zwykle do 45 cm wysokości, oraz z płonnymi łodygami ścielącymi się po powierzchni i zakorzeniającymi się w węzłach. Łodygi są czterokanciaste, słabo owłosione. Liście naprzeciwległe, długoogonkowe, ale wyższe liście niemal siedzące. Blaszki sercowatojajowate, zaostrzone, grubo i nierówno piłkowane, krótko owłosione. Z górnej strony ciemnozielone, często z białymi plamami. Kwiaty grzbieciste, wyrastają zwykle po 6 (rzadziej do 10) w nibyokółkach w kątach górnych liści. Kielich ma lancetowate ząbki, żółtego koloru. Korona z prawie prostą rurką, zrosłopłatkowa, wyraźnie dwuwargowa. Dolna warga ma trzy wyraźne klapki i wewnątrz brunatną plamę, górna warga ma długie włoski. Pręciki dwusilne, z żółtymi i nagimi pylnikami dojrzewają równocześnie ze słupkiem. Przy podstawie zalążni znajduje się pierścieniowaty miodnik. Owoce z każdego kwiatu powstają cztery ucięte na szczycie, czarne rozłupki, otoczone trwałym kielichem.

Biologia i występowanie

Występuje w Europie i Azji. Północna granica jego zasięgu biegnie przez środek Anglii, północną Szwecję, Estonię, wschodnia przez Ural, środkową Rosję i Kaukaz, południowa przez środek Hiszpanii i dalej wzdłuż Morza Śródziemnego. Na wschodzie sięga po zachodnią Syberię i Iran. W Polsce występuje pospolicie na całym niżu i w górach. Bylina, chamefit niezdrewniały. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Tylko duże gatunki trzmieli, o długim aparacie gębowym mogą się do niego dostać, przy okazji dokonując zapylenia krzyżowego. Mniejsze trzmiele i pszczoły, aby dostać się do nektaru, nadgryzają rurkę korony, nie dokonując przy tym zapylenia. Nasiona rozsiewane są przez wiatr i wabione przez elajosom mrówki (myrmekochoria). Wymaga gleb żyznych i nieco wilgotnych, tworzących się zwykle na słabo zakwaszonych glinach lub na piaskach gliniastych. Rośnie w lasach liściastych i zaroślach. W górach występuje aż po piętro kosodrzewiny. Gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia.

Rośliny tego gatunku są uprawiane jako ozdobne, szczególnie jako okrywowe, nadają się też na rabaty. Najlepiej rosną w półcieniu pod drzewami, na żyznej i próchnicznej glebie. Tworzą zwarte kobierce, są ekspansywne, za pomocą kłączy i rozłogów rozrastają się i mogą zagłuszać inne rośliny, dlatego też najlepiej jest oddzielać ten gatunek od innych roślin obrzeżami wkopanymi w ziemię. W uprawie istnieje wiele kultywarów, np. 'Florentinum' o liściach ze srebrzystymi plamami, 'Hermann’s Pride' o wąskich liściach ze srebrnymi smugami i plamami. Rośliny te rozmnaża się łatwo poprzez podział kłącza, można też przez wysiew nasion wprost do gruntu (wczesną wiosną).

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-05-23 12:26:49]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=76657487. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.