Gnidosz dwubarwny Pedicularis oederi

Gnidosz dwubarwny (Pedicularis oederi Vahl.) – gatunek rośliny należący do rodziny zarazowatych. Łacińska nazwa gnidosz pochodzi od słowa pedis, czyli wesz. Dawniej za pomocą odwaru z gnidosza tępiono bowiem wszy. Łacińską nazwę gatunkową oederi nadano dla uczczenia niemieckiego botanika Oedera. Polska nazwa gatunkowa pochodzi od dwubarwnych kwiatów.

Łodyga prosta i nie rozgałęziająca się, wzniesiona. Osiąga wysokość 5–20 cm. Ma zgrubiałą i otoczoną kilkoma łuskami nasadę. Jest słabo ulistniona, w dolnej części naga, górą rzadko owłosiona. Liście o sinawozielonym kolorze i lancetowatym kształcie, pierzastosieczne lub pierzastodzielne. Ich odcinki są podwójnie karbowane i mają tępe wierzchołki. Kwiaty zebrane w szczytowy, gęsty kłos. Kwiaty grzbieciste, wyrastające w kątach przysadek. Dwuwargowy kielich ma 5 nierównych, odgiętych na szczycie ząbków i nie jest rozcięty. Korona ma długość 12-20 mm, dolna warga jest 3-łatkowa, górna dwułatkowa i tworzy dzióbek. Kwiaty są dwubarwne – jasnożółte z czerwoną plamą na górnej wardze. Dolna warga ma orzęsione brzegi i jest podobnej długości, co górna. Pręciki 4, dwusilne. Owoc zawierająca jasnobrunatne nasiona torebka o długości ok. 1,5 cm zakończona dzióbkiem.

Biologia i występowanie

Występuje w Azji, Ameryce Północnej (na Alasce) i w Europie; w Alpach, górach Półwyspu Bałkańskiego i w Karpatach. W Polsce wyłącznie w Tatrach (roślina tatrzańska), wszystkie jej stanowiska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego). Jest tu rośliną średnio pospolitą, miejscami pospolitą. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy. Rozwój Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia, jest owadopylna. Jest półpasożytem, pasożytującym na korzeniach roślin. Siedlisko Porasta murawy, wilgotne upłazy, szczeliny skalne. Rośnie na podłożu wapiennym od regla dolnego aż po piętro turniowe, głównie jednak w piętrze subalpejskim i alpejskim. Fitosocjologia W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku zespołów (All.) Seslerion tatrae.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-03-12 00:19:53]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=69809946. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • czerwiec
      • lipiec
      • sierpień
    • barwa kwiatów
      • płatki czerwone
      • płatki żółte
    • symetria kwiatu
      • grzbiecista
    • kwiatostan
      • groniasty
        • prosty
          • kłos
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście lancetowate
  • cechy łodygi
    • wygląd łodygi
      • łodyga gałęzista
      • łodyga owłosiona
      • łodyga gładka
      • łodyga wzniesiona
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
    • kolor owoców
      • brązowe
  • ogólne
    • roślina chroniona
    • bylina
    • gatunek rodzimy
  • siedlisko
    • Piętro turni
    • murawy
    • Tatry

 
 
Mapa występowania
Źródło: The Global Biodiversity Information Facility i Użytkownicy atlasu.