Gorysz miarz Peucedanum ostruthium

Gorysz miarz (Peucedanum ostruthium) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych.

Pokrój roślina zielna o mocnym, korzennym zapachu. Łodyga w części nadziemnej wysokości od 30 do 100 cm, słabo bruzdowana lub kreskowana, naga przynajmniej w dole, w górze słabo owłosiona i tam też czasem rozgałęziona. W części podziemnej ma postać wrzecionowatego, wielogłowowego kłącza, z którego wyrastają walcowate, podziemne rozłogi. Liście dolne liście z długimi ogonkami. Ich blaszka 1–3 krotnie podzielona, z odcinkami pierwszego rzędu osadzonymi na ogonkach. Odcinki liścia rombowe,eliptyczne lub jajowate osiągające do 10 cm długości i 7 cm szerokości, na brzegach ząbkowane (z ostrzem na szczycie ząbków), odcinki szczytowe najczęściej trójklapowe, czasem także boczne odcinki są dwuwrębne. Górne liście osadzone są na obłonionych na brzegu i wyciągniętych w uszka pochwach liściowych, o blaszce słabiej podzielonej. Kwiaty zebrane w baldaszki, które w liczbie od 20 do 50 tworzą okazały baldach złożony. Szypuły są kanciaste i owłosione. Białe lub różowe, zebrane w baldachy. Pokryw brak lub składają się tylko z jednego listka, pokrywki w liczbie kilku, są szczeciniaste. Ząbki kielicha całkiem zredukowane. Płatki korony białe lub czerwonawe, odwrotnie jajowate, długości do 1,5 mm i szerokości do 1 mm, na szczycie wycięte i z łatką zagiętą do środka kwiatu. Owoce okrągławe rozłupki o długości do 5 mm, spłaszczone grzbietowo, z trzema tępymi żebrami grzbietowymi i dwoma skrzydlastymi żebrami brzeżnymi. Na szczycie stożkowaty krążek miodnikowy zwieńczony dłuższymi od niego szyjkami słupka.

Biologia i występowanie

Występuje na podgórzach i górach Europy Środkowej, północnej części Europy Południowej, jako obcy gatunek zadomowiony rośnie na Wyspach Brytyjskich, w Skandynawii, europejskiej części Rosji i w północno-wschodniej Ameryce Północnej. W Polsce rośnie w Sudetach, poza tym rozproszony na stanowiskach uznawanych za antropogeniczne na niżu w południowo-zachodniej części Polski i na pojedynczych stanowiskach na Kaszubach i Mazurach Garbatych. Poza górami notowany jest dziczejący w parkach i uciekinier z ogródków wiejskich. Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Siedlisko: Łąki, lasy, zarośla olszowe, ziołorośla, brzegi potoków. Rośnie na glebach wilgotnych, w górach zwykle na wysokościach od 1400 do 2800 m n.p.m. (w polskich Sudetach zazwyczaj od 900 do 1200 m n.p.m., maksymalnie do 1480 m).

Roślina była uprawiana i wykorzystywana jako lecznicza.Surowiec zielarski: kłącze (Rhizoma Imperatoria), zawierające olejki eteryczne z 95% terpenów, pochodne kumaryny, oleje, żywice, garbniki. Działanie: gatunek stosowany był przy chronicznych zaburzeniach żołądkowo-jelitowych i dolegliwościach wątrobowych jako środek ogólnie wzmacniający.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-30 12:53:39]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=74796914. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • czerwiec
      • lipiec
      • sierpień
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
      • płatki różowe
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • od kolana do pasa (60 < x < 100 cm)
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście jajowate
  • ogólne
    • roślina lecznicza
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • Surowiec zielarski
    • zdziczała
  • siedlisko
    • łąki
    • zarośla
    • Sudety