Wirtualny atlas roślin: Proso zwyczajne / Panicum miliaceum

Proso zwyczajne, proso właściwe (Panicum miliaceum L.) – gatunek samopylnej rośliny jednorocznej z rodziny wiechlinowatych (Poaceae).

Pokrój posiada dobrze wykształcone korzenie, których długość może dochodzić do 1 m. Rośnie w luźnych kępach z których może wyrastać do pięciu pędów generatywnych. Łodyga prosta lub lekko wygięta u podstawy. Sztywne, grube, owłosione źdźbła o wysokości od 80 do 150 cm, zrośnięte u podstawy. W okresie kwitnienia brak pędów płonych. Liście osiągają długość do 25 cm i szerokość do 2 cm. Są płaskie, gładkie lub szorstko owłosione. Mają jasnozielony kolor z licznymi, niewyraźnymi bruzdkami i wyraźnym białym paskiem pośrodku. Ich języczek jest bardzo krótki, często zastąpiony drobnymi włoskami. Pochwy liściowe otwarte w dolnej części, pokryte długimi, delikatnymi włoskami wyrastającymi z niewielkich brodawek. Kwiaty zebrane w wiechę właściwą o długości dochodzącej do 35 cm. Kwiatostan jest najpierw skupiony, później rozpierzchły, z szorstkimi, długimi do 15 cm gałązkami. Kłoski dwukwiatowe o długości 4–5,5 mm. Każdy zawiera jeden kwiat płodny i jeden płonny – czasem szczątkowy. Słupek ma purpurowe znamiona. Plewy zaostrzone i często fioletowo nabiegłe, wielonerwowe – dolna trzy, a górna pięcio. Owoce białawe ziarniaki zamknięte w twardych, skórzastych, bezostnych plewkach o długości do 3 mm, które po dojrzeniu ziarniaków łatwo wypadają razem z nimi z plew. Plewki mają różnorodne zabarwienie – białe, żółte, siwe, czerwone, a nawet czarne. Plewki dolne kwiatu płodnego są podobne do plew – skórzasto-błoniaste i o podobnej długości. Mają 5 nerwów, są mocno wysklepione z 6-8 długimi, żółtymi liniami. Plewki górne tego kwiatu są błoniaste i spiczasto zakończone. Mają 2 nerwy i 3-4 żółte linie. Zarodek jest równy co najmniej 1/3 długości ziarniaka.

Biologia i występowanie

Rośnie dziko w Azji, południowej Afryce, Australii, Meksyku i na Hawajach. Uprawia się ją w wielu krajach świata, głównie w Chinach, Japonii, Bhutanie i RPA. W Polsce występuje rzadko. Jest efemerofitem.

Uprawiane jest głównie na kaszę, zwaną kaszą jaglaną lub jagłami, Otrzymuje się ją z ziarniaków. Zawiera nieco mniej składników odżywczych niż inne zboża, ale nie zawiera glutenu, przez co nadaje się jako składnik diety bezglutenowej. Jest też łatwiej strawna niż inne kasze. Kasza zawiera 10–14% białka, sole mineralne (fosfor, wapń, cynk, jod, potas, sód, magnez, brom) i dwukrotnie więcej niż żyto i pszenica witaminy B1 i B2. Z ziarna robi się także mąkę używana jako dodatek do kleików i niektórych rodzajów pieczywa. Nie zawiera glutenu. Ziarniaki prosa są dodawane do gulaszy, warzyw, słodkich ziemniaków. Ma duże zastosowanie w żywieniu zwierząt, a zwłaszcza ptactwa, jak drób czy ptaki egzotyczne. Zboże to można też wykorzystać do produkcji skrobi i cukru gronowego. W Chinach, Afryce i Nepalu proso jest wykorzystywane do warzenia piwa oraz pędzenia alkoholi.

Odznacza się niewielką zawartością chlorofilu (ok. 489 mg%), średnią karotenu (ok. 38 mg%) oraz dużą krzemionki. W kwiatostanach mogą występować barwniki antocyjanowe. Ma predyspozycje do gromadzenia azotu azotanowego. Ziarniaki prosa zawierają około 10,3% białka ogólnego, 4,5% tłuszczu surowego, 59% skrobi i 8,7% włókna surowego.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 23:59:18]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985651. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.