Wirtualny atlas roślin: Sosna Gerarda / Pinus gerardiana

Sosna Gerarda (Pinus gerardiana Wall. ex D. Don) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w Himalajach na terenie Afganistanu, Chin (Tybet), Indii (Jammu-Kashmir) i Pakistanu. Drzewo odkryte przez kapitana Gerarda z piechoty bengalskiej w 1832 r., przywiezione do Europy 7 lat później.

Pokrój korona drzewa szeroka i luźna, z długimi, rosnącymi w górę gałęziami. W gęstych lasach, korona węższa. Liście zebrane po 3 na krótkopędach. Długości 6–10 cm. Pień osiąga 10–20 (25) m wysokości. Kora łuszczy się, odsłaniając jasne szaro-zielone płaty. Szyszki szyszki żeńskie o długości 12–20 cm, po otwarciu szerokie na 10 cm. Nasiona długości ponad 2 cm, opatrzone śladowym skrzydełkiem.

Biologia i występowanie

Jedna wiązka przewodząca w liściu, 5–7 kanałów żywicznych. Występuje w dolinach górskich, najczęściej na wysokościach 2000–3350 m n.p.m. Rośnie w suchych lasach razem z cedrem himalajskim (Cedrus deodara), jałowcem (Juniperus excelsa subsp. polycarpos), także z sosną himalajską. Nasiona są zjadane i rozsiewane przez ptaki, m.in. orzechówkę (Nucifraga caryocatactes subsp. multipunctata). Bywa gospodarzem Arceuthobium minutissimum, rośliny pasożytniczej (pasożyt pędowy), której głównym gospodarzem jest sosna himalajska (P. wallichiana), jednak P. gerardiana zostaje czasem zainfekowana na terenie północnego Pakistanu, na obszarach, gdzie występuje razem z zainfekowaną sosną himalajską.

Nasiona są lokalnie sprzedawane i spożywane. Pozyskiwane z naturalnych stanowisk, stanowią istotne źródło dochodu miejscowej ludności w indyjskim dystrykcie Kinnaur, czy w pakistańskich Górach Sulejmańskich. W Afganistanie sosny Gerarda są uprawiane na plantacjach, w celu zbioru nasion.

Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, przyznając mu kategorię zagrożenia NT (near threatened), uznając go za gatunek o podwyższonym ryzyku wyginięcia. Po ponownej ocenie w 2011 r. klasyfikację tę utrzymano i opublikowano w roku 2013. IUCN ustaliła, że głównym zagrożeniem jest nieodpowiednie pozyskiwanie nasion z naturalnych siedlisk. W Afganistanie powstają w związku z tym plantacje mające ich dostarczać w celach spożywczych. Zagrożenie dla gatunku stanowi także rozwój rolnictwa, pożary i wycinka lasów w celu pozyskania drewna i terenów uprawnych. Ocenia się, że zanikło blisko 30% lasów sosny Gerarda. Trend liczebności populacji jest spadkowy.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 04:29:18]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62821645. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
Christopher J. Earle: Pinus gerardiana (ang.). W: The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-06].
M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19, 2011, s. 55–70 [dostęp 2021-03-26] .
F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service (ang.). [dostęp 2009-08-06].
Christopher J. Earle: Pinus (ang.). W: The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-06].
J. Lindsay Stewart, Dietrich Brandis: The forest flora of north-west and central India: a handbook of the indigenous trees and shrubs of those countries. London: W. H. Allen & Co., 1874. DOI: 10.5962/bhl.title.54508. (ang.)
Pinus gerardiana (ang.). W: Flora of China [on-line]. [dostęp 2009-08-06].
Aylmer Bourke Lambert: Description of the genus Pinus. Wyd. 3. T. 2. 1832, s. 144, tab. 79. DOI: 10.5962/bhl.title.44704. (ang.)
Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 317. ISBN 978-83-242-0842-5.
A.A. Farjon A.A., Pinus gerardiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2013-08-18] (ang.).