Kruszczyk połabski Epipactis albensis

Łodyga wzniesiona, nierozgałęziona, o wysokości 4–25 cm (wyjątkowo do 40). Pod ziemią występuje kłącze, którego długość (zwłaszcza na terenach zalewowych) może być znacznie dłuższa od nadziemnej łodygi. Liście łodygowe mają szerokość do 2 cm i są dłuższe od międzywęźli. W dolnej części występują 1-3 brązowe liście łuskowate, w górnej 2-4 zielone liście właściwe. Kwiaty zebrane w kwiatostan o długości 1,5–12,5 cm na szczycie łodygi. Jest w nim zwykle 2–15 kwiatów, wyjątkowo tylko do 20. Mają kolor od białozielonego do żółtozielonego. Ich charakterystyczną cechą jest brak dzióbka na prętosłupie, co umożliwia im samozapylenie. Przysadki lancetowate, dłuższe niż kwiaty. Zewnętrzne listki okwiatu są jajowatolancetowate i krótkie, zaostrzone i mają wypukły środkowy nerw. Listki wewnętrzne są krótsze i szeokolancetowate. Warżka dwudzielna, o długości 6–9 mm i szerokości 3,5–4,5 mm. Owoc torebka z bardzo licznymi i bardzo drobnymi nasionami

Biologia i występowanie

Występuje tylko w środkowej części Europy, najliczniej na Czechach, szczególnie na Morawach i w dolinie rzeki Łaby i dolnych częściach dolin jej dopływów. Zachodnia granica zasięgu przebiega przez wschodnie obrzeża Saksonii i Brandenburgii w Niemczech, północna w Polsce przez Dolny Śląsk i południowo-zachodni koniec Lubelszczyzny, wschodnia przez zachodnią Słowację, południowa w okolicach granicy austriacko-węgierskiej. W Polsce gatunek ten został odkryty dopiero w 1988 roku. Do 2008 znaleziony został na około 30 nowych stanowiskach i jego występowanie na tych stanowiskach zostało potwierdzone. Największa grupa stanowisk znajduje się na Dolnym (10 stanowisk) i Górnym Śląsku (kilka stanowisk), pozostałe są rozproszone. W Karpatach znany jest z 7 stanowisk na Pogórzu Śląskim i Wielickim. Należy przypuszczać, że w wyniku badań terenowych odkryte zostaną w Polsce następne stanowiska. Rozwój Bylina, geofit. Kwitnie od lipca do września i jest samopylny. Kwiaty są klejstogamiczne lub chasmogamiczne, nie ma to jednak wpływu na ilość zawiązywanych owoców. Roślina rozmnaża się nie tylko przez nasiona, ale również wegetatywnie. Siedlisko Rośnie głównie w runie cienistych lasów liściastych na niżu i pogórzu, głównie w miejscach wilgotnych. Najwyżej położone w Polsce jest stanowisko na Jasieniowej Górze (390 m) na Pogórzu Cieszyńskim. Czasami występuje na okresowo zalewanych aluwiach. Genetyka Liczba chromosomów 2n = 40. Jest blisko spokrewniony z kruszczykiem szerokolistnym. Wyróżniono jedną odmianę – Epipactis albensis var. fibri (Scappat. & Robatsch) P. Delforge.