Wirtualny atlas roślin: Żółtlica owłosiona / Galinsoga quadriradiata

Żółtlica owłosiona (Galinsoga quadriradiata Ruiz & Pav.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Łodyga wzniesiona lub podnosząca się, silnie rozgałęziona, osiągająca wysokość 20-100 cm. Cała jest gęsto, odstająco owłosiona, szczególnie górą. Liście ulistnienie naprzeciwległe, liście dołem szerokojajowate, górą jajowatolancetowate lub jajowate, ostro zakończone, o brzegach grubo ząbkowanych. Są wiotkie, bezogonkowe i całe obficie, odstająco owłosione gruczołowymi włoskami. Kwiaty zebrane w drobne (3-5 mm szerokości) koszyczki wyrastające na długich i owłosionych szypułkach. Koszyczki są nieco większe od koszyczków ż. drobnokwiatowej, ponadto są owłosione – gruczołowe włoski u ż. owłosionej występują na listkach okrywy, podczas gdy u ż. drobnokwiatowej koszyczki są nagie. U ż. owłosionej silniej owłosione są także szypułki koszyczków. Okrywa koszyczka składa się z kilku jajowatych listków. Brzeżne kwiaty w koszyczku to 5 kwiatów języczkowych o białych, 3-ząbkowych płatkach. Wewnątrz koszyczka żółte kwiaty rurkowate. Plewinki przeważnie nierozcięte, ich brzegi są tylko frędzlowane. Owoc drobna, grzbietobrzusznie spłaszczona i owłosiona niełupka. W koszyczkach występują 2 typy owoców (heterokarpia). Owoce powstające w środku koszyczka z kwiatów obupłciowych mają włoski puchu kielichowego wyciągnięte w wyraźną ość, owoce powstające z brzeżnych kwiatów języczkowych mają tylko szczątkowy puch kielichowy.

Biologia i występowanie

Żółtlica owłosiona pochodzi z Ameryki Południowej, ale rozprzestrzeniła się na wielu obszarach Ameryki i Europy o klimacie umiarkowanym i subtropikalnym i nadal się rozprzestrzenia. Obecnie występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji, niektórych rejonach Afryki i w Nowej Zelandii. Brak jej tylko w Australii. Do Europy została sprowadzona w XIX w. przez ogrody botaniczne, skąd samorzutnie rozprzestrzeniła się w środowisku naturalnym, jest więc ergazjofigofitem. W niektórych krajach (np. w Anglii, na Litwie) jest bardziej pospolita od sprowadzonej około 50 lat wcześniej żółtlicy drobnokwiatowej Galinsoga parviflora. W Polsce po raz pierwszy zanotowano ją w 1876 roku. Jest obecnie pospolita w całym kraju, choć lokalnie jest rzadsza od żółtlicy drobnokwiatowej. Status gatunku we florze Polski: epekofit. Rozwój Roślina jednoroczna. Kwitnie od maja do października, a nawet do listopada (do pierwszych mrozów). Gatunek ciepłolubny i światłolubny. Rozmnaża się przez nasiona. Jedna roślina wytwarza ich od kilku do kilkudziesięciu tysięcy. Kiełkują w temperaturze 5–27 °C, optymalna wynosi 22 °C. Zachowują zdolność kiełkowania przez około 10 lat. Nasiona z puchem kielichowym rozsiewane są przez wiatr, nasiona bez puchu pozostają w glebie po obumarciu rośliny (autochoria). Siedlisko Występuje na takich samych siedliskach ruderalnych i segetalnych, jak żółtlica drobnokwiatowa: nieużytki, wysypiska ziemi i gruzu, przychacia, szczeliny murów, place budów, parki, cmentarze. Często obydwa gatunki występują razem. Preferują takie same gleby; piaszczyste, piaszczysto-gliniaste lub próchnicze i obydwa są roślinami azotolubnymi. W uprawach rolnych żółtlica owłosiona jest chwastem, głównie w uprawach roślin okopowych i w ogrodach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Galinsogo-Setrietum. Zmienność Tworzy mieszańce z żółtlicą drobnokwiatową (Galinsoga × mixta). Genetyka Liczba chromosomów 2n = 32, 36.

W ziołolecznictwie ludowym okłady z żółtlicy owłosionej stosowane były przeciw egzemie i innych zmianach skórnych, a także jako środek wzmacniający organizm. Herbata z ziela jest środkiem mlekopędnym, a zewnętrznie używana jest do przemywania ran. Świeże i suszone ziele zawiera proteiny i witaminę C. Okres zbioru: od maja do października. Żółtlica owłosiona nigdy nie znajdowała się w oficjalnym wykazie roślin leczniczych. Stosowano ją w postaci soku, maceratów, pogniecionego ziela lub wykonanej z niego maści (utarte ziele zmieszane z olejem lnianym i tranem). Młode pędy lub same liście można przyrządzać po zmieleniu jak szpinak, można też robić z nich sałatki z oliwą. Mają własności odżywcze i odtruwające. Wyciąg z żółtlicy w postaci toniku, kremu lub oleju można używać do pielęgnowania cery suchej, łuszczycowej, alergicznej i naczyńkowej, rumieniowej, zaskórnikowej, z przebarwieniami i wysiękami.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 22:17:26]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=71967349. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.