Wirtualny atlas roślin: Szarotka alpejska / Leontopodium nivale subsp. alpinum

Szarotka alpejska (Leontopodium nivale (Ten.) A.Huet ex Hand.-Mazz.) – gatunek roślin z rodziny astrowatych. Występuje w Europie w Alpach, Apeninach, Karpatach i w górach Półwyspu Bałkańskiego. Jedyne naturalne stanowiska w Polsce znajdują się w Tatrach.

Pokrój niska roślina, cała pokryta gęstym, filcowatym kutnerem, który chroni ją przed zimnem, gorącem i nadmiernym parowaniem. Łodyga ma 5–20 cm wysokości i nie rozgałęzia się. Pęd słabo ulistniony, nie tworzy rozłogów. Liście wąskolancetowate, skrętoległe, zwężające się ku podstawie, szarawoniebieskie. Ich nasady zwężają się w niewyraźny ogonek liściowy. Przy ziemi występuje kępka liści różyczkowych szerszych nieco od liści łodygowych i mających dłuższe ogonki Kwiaty kwiatostan tworzą koszyczki zebrane w szczytowy baldaszkowy kwiatostan. Pod nimi występuje kilka liści tworzących okrywę podkwiatostanową (przez laików uważane są one za płatki korony). Są one dużo większe od liści łodygowych. Wewnątrz koszyczków kwiaty męskie, obrzeżone kwiatami żeńskimi. Pojedynczy kwiat żeński składa się z czteroząbkowej korony i słupka z długą szyjką i dwudzielnym znamieniem. Kwiat męski ma 5-ząbkową koronę i 5 pręcików o pylnikach zrośniętych w rurkę. Kielich przekształcony w puch kielichowy. Owoc niewielkie jednonasienne niełupki (1 mm) z puchem kielichowym długości 3–4 mm.

Biologia i występowanie

Rozwój Bylina. Okres kwitnienia: lipiec-sierpień. Najpierw zakwitają środkowe koszyczki w kwiatostanie. Roślina owadopylna i wiatrosiewna. Siedlisko Występuje najczęściej w piętrze alpejskim, rzadziej subalpejskim, na nasłonecznionych górskich murawach, półkach skalnych, często w miejscach trudno dostępnych. Roślina światłolubna i wapieniolubna, występująca wyłącznie na glebach zasadowych (wapień). W Tatrach najwyższe odnotowane jej stanowisko znaleziono na Wielkiej Turni (1840 m n.p.m.). Zdarza się spotkać ją jednak dużo niżej, np. na stromych ścianach Bramy Kraszewskiego w Dolinie Kościeliskiej i na Nosalu. Dość licznie występuje w Wąwozie Kraków. Szarotka alpejska jest reliktem epoki lodowcowej.

Szarotka znajduje się w logo Österreichischer Alpenverein, Deutscher Alpenverein oraz Österreichischer Bergrettungsdienst (austriacka górska służba ratunkowa). Od angielskiej nazwy szarotki alpine stars pochodzi nazwa włoskiej firmy produkującej ubiory ochronne dla sportów motocyklowych i wyścigów samochodowych Alpinestars. Na austriackich monetach euro o nominale 2 eurocenty znajduje się wizerunek szarotki alpejskiej. Ze względu na białe kwiaty szarotka uważana jest w Szwajcarii za symbol czystości, niewinności. Szarotka alpejska jest kwiatem narodowym Szwajcarii. Szarotka w 1907 roku została ustanowiona przez cesarza Franciszka Józefa I odznaką austro-węgierskich wojsk alpejskich (strzelcy górscy). Tradycja ta była później kontynuowana przez kolejne tego typu formacje (np. niemieckie). Korpusówka w formie szarotki jest noszona na kołnierzach współczesnych mundurów jednostek podhalańskich Wojska Polskiego. Szarotka znajduje się w herbie Podhala Nowy Targ. Szarotka była symbolem używanym przez niemieckie jednostki górskie Wehrmachtu, a obecnie Bundeswehry, zwane Gebirgsjäger. Szarotek używano w formie naszywki na rękaw kurtki mundurowej oraz metalowego emblematu na czapkę (Gebirgsjägermütze), która w niezmienionej formie stosowana jest do dziś przez niemieckie jednostki górskie. W czasie II wojny światowej, skomponowano piosenkę "Es war ein Edelweiss" ("Była sobie szarotka"), która z uwagi na swoją charakterystyczną marszową melodię szybko stała się najpopularniejszą piosenką niemieckich jednostek górskich, jak i jedną z najbardziej znanych wojskowych niemieckich piosenek II wojny światowej. Była kiedyś nazywana na Podhalu kocią łapką.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-30 05:19:14]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=75652448. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.