Wirtualny atlas roślin: Wyblin jednolistny / Malaxis monophyllos

Wyblin jednolistny (Malaxis monophyllos (L.) Sw.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w północnej części Ameryki Północnej i Eurazji. W Polsce rzadko w Karpatach i na Pomorzu, bardzo rzadki w innych częściach kraju.

Pokrój niepozorna, zielona i wysmukła bylina osiągająca zazwyczaj kilkanaście, rzadko do 30 cm wysokości, z groniastym kwiatostanem walcowatego kształtu. Łodyga u podstawy łodygi znajduje się nibybulwka 1 cm długości. Liście u dołu łodygi pochwiaste, łuskowate. Nad liśćmi łuskowatymi wyrasta jeden, (rzadko dwa) liść asymilacyjny, jajowaty do eliptycznego, z pochwiastą nasadą. Ma od 3–10 cm długości. Kwiaty skupione w liczbie od 17 do 80 w luźnym, groniastym kwiatostanie o długości 4,5–15 cm. Kwiaty niepozorne, drobne, żółtozielone. Przysadki mają długość 2,5–43 mm, szerokość 0,6–0,8 mm i przylegają do zalążni. Dwa boczne listki w zewnętrznym okółku okwiatu lancetowate i zwrócone do góry, środkowy do dołu. Dwa listki okółka wewnętrznego lancetowate i odgięte do tyłu. Warżka ma długość 2–3, szerokość 1,7–2,2 mm, jest skierowana do góry i nie posiada ostrogi. Jej nasada ma brzegi zagięte do środka a wewnątrz wytworzonej w ten sposób miseczki znajduje się nektar. Rostellum wraz z uczepkiem znajduje się w zatoczce między dwoma ząbkami. Pyłkowiny cztery. Owoc jajowata torebka o długości 7,9,5, szerokości 2,5–3 mm, wyrastająca na wzniesionej szypule o długości 2–3 mm.

Biologia i występowanie

Gatunek okołopolarny i borealno-górski. Występuje w północnej części Ameryki Północnej i Eurazji. W południowej części zasięgu głównie w obszarach wyżynno-górskich. W Polsce znany jest z około 300 stanowisk, które znajdują się na dwóch obszarach oddzielonych dysjunkcją. Pierwszy z tych obszarów znajduje się w północnej części kraju i obejmuje Pobrzeże Bałtyckie i Pojezierze Bałtyckie. Drugi obszar obejmuje wyżynno-górską południową część kraju. W Karpatach podany został z około 60 stanowisk, ale połowa z nich jest już wymarła. Podawany był tutaj na następujących stanowiskach: w Tatrach. Tu podano największą liczbę stanowisk i wszystkie, poza jednym są współcześnie potwierdzone na Pogórzu Śląskim podawany był na licznych stanowiskach, jednak w 2008 r. istniało tylko jedno na Jasieniowej Górze w Beskidzie Żywieckim: 6 aktualnych stanowisk w Grupie Pilska, Paśmie Babiogórskim i Paśmie Policy w Pieninach po 2000 r. na 5 stanowiskach, ponadto na 4 stanowiskach w Skalicach Nowotarskich w Dołach Jasielsko-Sanockich i przylegającym do niego Beskidzie Niskim - 4 stanowiska na Pogórzu Ciężkowickim we Wróblowicach w Bieszczadach jedno stanowisko z lat 70. XX wieku w Gorcach po raz ostatni obserwowany w latach 60. XX wieku, w Beskidzie Sądeckim w latach 20. XX wieku. Rozwój Bylina, Geofit. Pęd rozwija się w kwietniu. Kwiatostan pojawia się w czerwcu i od razu wtedy też zaczynają kwitnąć pierwsze (najniższe) kwiaty. Kwitnienie trwa do sierpnia. Nasiona wysiewają się na przełomie sierpnia i września. Rozmnaża się zarówno z nasion jak i wegetatywnie. Siedlisko Na terenach górskich rośnie w murawach nawapiennych w piętrze regla dolnego (maksimum wysokościowe znajduje się w Tatrach na 1220 m n.p.m.). Na niżu gatunek ten związany jest z torfowiskami niskimi i przejściowymi. Notowany jest także w wilgotnych lasach liściastych i w borach sosnowych. Na stanowiskach rośnie zwykle kilka-kilkanaście egzemplarzy, jedynie na Wyżynie Śląskiej występują bardziej liczne populacje, składające się nawet z setek roślin. Genetyka Liczba chromosomów 2n = 28. Oprócz typowej formy gatunek posiada dwie odmiany: Malaxis monophyllos var. brachypoda (A. Gray) P. Morris & Eames – występuje w Ameryce Północnej Malaxis monophyllos var. obtusa Tsukaya & H. Okada – występuje w Nepalu

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2020-10-19 09:48:49]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=61077029. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Malaxis monophyllos (L.) Sw.. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-21].
Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-08-05].
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Helmut Baumann: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-698-9.
Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
Peter H. Barthel: Storczyki – gatunki dziko rosnące. Warszawa: Multico, 1997, s. 71. ISBN 83-7073-145-7.