Wirtualny atlas roślin: Topola biała / Populus alba

Topola biała, białodrzew (Populus alba L.) – gatunek drzew z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Pochodzi z Europy, części Azji i Afryki Północnej. W Polsce gatunek rodzimy, częsty na niżu. Jest rośliną pionierską, wytwarzającą ogromne ilości pyłku i nasion.

Pokrój wyniosłe drzewo dorastające do różnej wysokości - 15-30 metrów, czasami nawet do 40 m. W Polsce są znane drzewa ponad 40-metrowe, a najwyższa odnotowana na świecie wysokość to 45 m. Korona drzewa zazwyczaj szeroka i kulista. Pokrój nigdy nie jest strzelisty. Najgrubszą i najstarszą topolą białą w Polsce był do 2012 roku okaz rosnący w pozostałościach parku na granicy m. Leszno i Grądy k. Warszawy (Topola Lesznowska), którego obwód mierzony w pierśnicy (na wys. 1,3 m) wynosił 10,8 m. Wskutek łatwego tworzenia odrośli korzeniowych topola biała występuje czasami również w postaci krzewiastej. Konary są stosunkowo podatne na złamania. Pędy młode pędy, oraz pąki obficie okryte białym kutnerem, który utrzymuje się podczas zimy. Pąki z wyraźnymi łuskami, suche. Liście ulistnienie skrętoległe. Liście 3–5 klapowe o długości 6–12 cm. Ogonek liściowy długi i bocznie spłaszczony. Duże liście na długopędach mają długi ogonek i są głęboko klapowane. Od góry ciemnozielone i błyszczące, od spodu pokryte kutnerem i wybitnie srebrzyste. Liście na krótkopędach mają brzegi faliste, są mniejsze, zaokrąglone, nie są klapowane. Boczne nerwy liści nie dochodzą do ząbków. Jesienią przebarwiają się na żółto lub brązowo. Kwiaty roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami. Kotki podczas kwitnienia luźno zwisające, męskie – grube i czerwone, żeńskie – cienkie i żółtozielone. Kwiaty bez okwiatu. Mają nagie, ząbkowane i kosmato owłosione przysadki. W kwiatach męskich 4–12 pręcików, w żeńskich 1 słupek. Owoc torebka, która pęka na dwie części. Nasiona bardzo drobne, z białymi włoskami. Kora na pniu mocno spękana, szaro-biała, u starszych drzew czerniejąca od dołu. W wyższych częściach pnia kora srebrzystoszara z dużymi przetchlinkami, o charakterystycznym romboidalnym kształcie. Kora młodych gałęzi długo pozostaje gładka i kremowo-biała, u starszych widoczne wyraźne blizny.

Biologia i występowanie

Rodzimym obszarem występowania tego gatunku topoli jest środkowa i południowa Europa (brak go w Skandynawii i Irlandii), znaczna część Azji oraz Afryka Północna (Algeria, Maroko, Tunezja, Wyspy Kanaryjskie). Rozprzestrzenił się także i aklimatyzował w Australii i Nowej Zelandii, w Afryce i na Azorach. W Europie Północnej sięga do 67° szerokości geograficznej północnej. W Polsce występuje dziko na całym niżu i w niższych położeniach górskich, poza tym jest sadzony. Rozwój Megafanerofit. Kwitnie od marca do kwietnia, jeszcze przed rozwojem liści. Żyje przeważnie do 200 lat, ale w sprzyjających warunkach mogą zdarzać się okazy ponad 300-letnie. Drewno O gęstości 430 kg/m³ (przy wilgotności 15%). Drewno bielaste i twardzielowe jest słabo zróżnicowane. To pierwsze jest wąskie i białe, drugie żółte do brązowej, często nieco czerwonawe. Słoje roczne są wyraźne i szerokie. Drewno suszy się dobrze, nieznacznie się paczy i kurczy, ale nie jest trwałe. Genetyka Liczba chromosomów: 2n = 38. Siedlisko Zasiedla tereny nadrzeczne (często w postaci krzewiastej) i przydroża. Najczęściej spotykana w dolinach dużych rzek niżowych w nadrzecznych łęgach topolowych. Gatunek charakterystyczny dla zespołu Populetum albae. Znosi również stanowiska o niższym poziomie wód gruntowych. W warunkach Polski jest w pełni mrozoodporna.

Roślina lecznicza Surowiec zielarski – zebrane wczesną wiosną pączki (Gemmae Populi). Zawierają glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, populina), olejki eteryczne, garbniki, żywice, sole mineralne flawonoidy. Działanie: moczopędne, słabo napotne, przeciwgorączkowe. Obniża poziom mocznika i innych szkodliwych metabolitów w organizmie. Podobne działanie mają również pączki topoli czarnej, balsamicznej i osiki. Zbiór i suszenie: zbiera się wczesną wiosną pączki, które jeszcze są zamknięte w łuskach, suszy w temperaturze do 30 °C i przechowuje w szczelnym opakowaniu. Roślina ozdobna Często sadzona w parkach, przy czym częściej sadzone są okazy męskie, gdyż okazy żeńskie wytwarzając ogromne ilości puchatych nasion (jak pęczki waty) powodują uciążliwe zaśmiecanie terenu. Używana również do zadrzewiania nieużytków, pasów wiatrochronnych i osuszania terenu.Inne zastosowania Drewno jest stosowane jako materiał opałowy, mimo niskiej wartości energetycznej, w porównaniu z drewnem innych gatunków drzew. Używane jest także do produkcji niektórych przedmiotów, np. ołówków, rysownic, zapałek i do wytwarzania sklejki. Ponieważ ma wysoką zawartość celulozy, aż 40–50%, wytwarza się z niego papier. Drewno używane jest również w rzeźbiarstwie.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-30 22:21:30]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=75516583. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.