Wirtualny atlas roślin: Ciemiężyk białokwiatowy / Vincetoxicum hirundinaria

Ciemiężyk białokwiatowy, ciemiężyk lekarski (Vincetoxicum hirundinaria Medik.) – gatunek rośliny z rodziny toinowatych (Apocynaceae). Występuje w Europie Południowej, Środkowej i Wschodniej, w Afryce Północnej (Algieria, Maroko), w Turcji i na Kaukazie. W Polsce jest dość pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich.

Łodyga prosta, wzniesiona, słabo się rozgałęziająca się, o wysokości do 60 cm. W górnej części jest omszona dwoma rzędami bardzo krótkich włosków . Liście o różnym kształcie, od jajowatych (dolnych) przez jajowatolancetowate (środkowe) do lancetowatych (górne). Są krótkoogonkowe, zaostrzone, za młodu owłosione na spodniej stronie. Kwiaty niewielkie, białe, skupione w podbaldachy, pojawiają się na szczytach łodyg oraz w kątach górnych liści. Mają symetrię promienistą, 5-dzielny kielich, lejkowato-kółkową koronę o zielonawej nasadzie i tępych łatkach. 5 pręcików zrasta się z 5-kątną szczytową częścią szyjki słupka, tworząc prętosłup. Są to kwiaty paściowe, zbudowane w ten sposób, aby przytrzymać owada za odnóża lub aparat gębowy i zmusić do zebrania pyłku. Owoc nagie i ostre mieszki o długości do 4 cm.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do sierpnia. Roślina trująca. Występuje w lasach i zaroślach, szczególnie często na podłożu wapiennym w Tatrach i Pieninach.

Roślina lecznicza Surowiec: kłącze i korzenie (Radix Vincetoxici). Zawierają m.in.: glikozyd wincetoksynę (asklepiadyna), olejek eteryczny, saponiny, śluz, cukry. Działanie i zastosowanie: napotne, moczopędne, przeczyszczające i ogólnie tonizujące.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 05:59:48]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62816781. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Szweykowska A., Szweykowski J. (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 444. ISBN 83-214-1305-6.
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 351. ISBN 83-01-00129-1.
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].