Czermień błotna Calla palustris

Korzenie korzenie przybyszowe powstają w węzłach kłącza. Są kruche, mało rozciągliwe, sięgają do 0,6–0,8 m głębokości. Pokrój płożąca roślina zielna, osiągająca wysokość 15-40 cm. Łodyga poziome, zielone, dęte/gąbczaste kłącze o długości do 50–100 cm i średnicy do 1–3 cm, płożące się zwykle bezpośrednio na powierzchni podłoża. Kłącze rozgałęzia się sympodialnie, przy czym mimo że pąki powstają w każdym węźle – rozgałęzienia są bardzo rzadkie. Liście liście pojawiają się w dwóch szeregach na całej długości kłącza, skupione przy jego wierzchołku. Ogonki liściowe gąbczaste, wzniesione, o długości (5-)10–30(-40) cm. U nasady liści długie i wolne języczki. Blaszki liściowe połyskliwe, jasnozielone, całobrzegie, szeroko jajowate do niemal okrągłych, z sercowatą nasadą i spiczastym lub kończykowatym wierzchołkiem, o wymiarach (5-)6–12(-14)×4–11(-12) cm. Użyłkowanie liścia łukowate. Brzegi liścia zwykle zawijają się nieco do środka. Kwiaty roślina jednopienna. Kwiatostan typu kolbiastego pseudancjum wyrasta na wzniesionej szypułce o długości 15–30 cm i średnicy 8–12 mm. Pochwa kwiatostanu (spatha) jajowata do eliptycznej, płasko otwarta, wewnątrz (doosiowo) biała, a od zewnątrz (odosiowo) całkowicie lub częściowo zielona, o wymiarach 4–6×3–3,5 cm, ostro zakończona kończykiem. Kolba osadzona na krótkim trzonku, cylindryczna, żółtawo-zielona, o długości 1,5–3 cm i szerokości do 1,3 cm, całkowicie pokryta kwiatami obupłciowymi, drobnymi i pozbawionymi okwiatu. Niekiedy na wierzchołku tylko z kwiatami męskimi. Kwiaty obupłciowe z (6-)9–12 pręcikami dwóch typów: zewnętrzne z szerokimi nitkami i wewnętrzne z wąskimi nitkami pręcików, główki pręcików żółte, zewnątrzpylne. Wzór kwiatowy to: *A6–9 G(3_). Zalążnie jednokomorowe, zawierające od 6 do 9(-10) anatropowych zalążków, szyjka słupka krótka. Istnieją doniesienia o roślinach tworzących w jednej pochwie więcej niż jedną kolbę (do 4). Owoc czerwone jagody o wymiarach 6–12×5–10 mm, zebrane w kolbowaty owocostan. Zawierają po (2-)4–8(-14) nasion. Nasiona są brązowe, cylindryczne, eliptyczne lub jajowate, o długości 3–5 mm, z twardą łupiną nasienną, obfitym bielmem, otoczone galaretowatym i lepkim śluzem.

Biologia i występowanie

Gatunek rodzimy dla obszarów półkuli północnej klimatu umiarkowanego i subarktycznego, występujący od Europy Środkowej i Wschodniej po Japonię, a także w Ameryce Północnej. W Europie najdalej na zachód sięga do północnej Francji i Belgii, na południu sięga do pogórza Alp i Karpat, z rozproszonymi stanowiskami w tych pasmach (brak na Węgrzech, ale sięga do Rumunii), dalej na wschód rośnie w europejskiej części Rosji do zachodniej Syberii. Granica północna biegnie przez południowe krańce Norwegii (na Wyspach Brytyjskich występuje tylko jako gatunek introdukowany), wzdłuż wschodniego pogórza Gór Skandynawskich po północną Szwecję i Finlandię. W Azji gatunek rozproszony w Syberii, coraz rzadszy ku wschodowi, po czym znów pojawia się nieco częściej w Kraju Nadmorskim, w południowym Sachalinie i na Hokkaido, na pojedynczych stanowiskach obecny jest na Kamczatce. Na kontynencie północnoamerykańskim zwarty zasięg tego gatunku obejmuje południowo-wschodnią Kanadę, północno-wschodnią część Stanów Zjednoczonych wraz z Krainą Wielkich Jezior. Dalej na zachód gatunek rozproszony jest na rozległych obszarach Kanady sięgając na północy po Alaskę. W Polsce czermień błotna występuje dość pospolicie na terenie całej Polski niżowej po Podkarpacie. W Karpatach polskich gatunek jest rzadki i zagrożony z uwagi na eksploatację torfowisk. Najwyżej położone w Polsce stanowisko (potwierdzone w 2001) znajduje się nad Smreczyńskim Stawem w Tatrach (1226 m n.p.m.). Siedlisko Zasiedla wilgotne gleby torfiaste, kwaśne, na stanowiskach bagiennych: torfowiskach przejściowych, w okrajkach torfowisk wysokich, rzadziej na torfowiskach niskich, a także na brzegach kwaśnych zbiorników wodnych, w tym okresowo wysychających. Wymaga podłoża mokrego, błotnistego, organogenicznego i często jest to pło torfowcowe. Przerasta i utrwala silnie uwodnione pła tworzone najczęściej przez torfowca spiczastolistnego Sphagnum cuspidatum i kończystego Sph. fallax. Rośnie także w mszystych turzycowiskach, zaroślach wierzbowych, też w bagiennych brzezinach i olsach torfowcowych. W optymalnych warunkach – nad zbiornikami dystroficznymi może być gatunkiem bardzo ekspansywnym i wówczas pełni istotną rolę w lądowaceniu takich akwenów. Jest gatunkiem tolerancyjnym wobec warunków świetlnych, ale najlepiej rośnie w umiarkowanym nasłonecznieniu i półcieniu. Preferuje siedliska umiarkowanie ubogie (mezotroficzne) i umiarkowanie kwaśne (pH od 5 do 6). Mimo znacznego często udziału czermieni w zbiorowiskach bagiennych jej rola w tworzeniu torfu jest niewielka ze względu na szybki rozkład zamierających organów. Interakcje z innymi gatunkami Gatunek często tworzy jednogatunkowe agregacje. Wyróżnia się zespół z jego dominacją – Calletum palustris, ale też uznaje się czermień za gatunek charakterystyczny dla zespołu pła szalejowego Cicuto-Caricetum pseudocyperi. Podkreślane jest też bardzo częste występowanie czermieni w różnych zbiorowiskach klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae. Do gatunków, które najczęściej towarzyszą czermieni należą siedmiopalecznik błotny Potentilla palustris i bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata. Na czermieni błotnej żerują wielożerne chrząszcze Tanysphyrus lemnae (ryjkowcowate). Jest ona też rośliną pokarmową: błotniarki stawowej, zatoczka rogowego, amura, desmana ukraińskiego, bobra, karczownika ziemnowodnego i piżmaka. Owoce są bardzo chętnie zjadane przez ptaki kaczkowate. Niedźwiedzie brunatne, po przebudzeniu ze snu zimowego, mają spożywać kłącza czermieni błotnej w celu pobudzenia układu pokarmowego do wypróżnienia.