Wirtualny atlas roślin: Cyprzyk czteroklapowy / Tetraclinis articulata

Cyprzyk czteroklapowy (Tetraclinis articulata) – gatunek wieczniezielonych i jednopiennych krzewów i niewielkich drzew z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Reprezentuje monotypowy rodzaj cyprzyk (Tetraclinis). Występuje licznie w Maroku, Algierii i Tunezji na wysokościach od 500 do 1800 m n.p.m. Ma poza tym posiada reliktowe stanowiska na Malcie i w południowej Hiszpanii w okolicy Kartageny.

Pokrój krzew lub drzewo osiągające do 15 m wysokości z pniem do 1,2 m średnicy. Pień pokryty jest czerwono-brązową korą, łuszczącą się cienkimi łuskami. Korona jest nieregularna, główne konary są wzniesione. Boczne pędy rozpościerają się horyzontalnie i silnie rozgałęziają. Rozgałęzienia pędów na końcach są spłaszczone. Młode pędy są zaróżowione. Liście łuskowate, drobne (do 0,5 mm długości i 1 mm szerokości), wyrastają w czterech rzędach. Są jasnozielone lub sine z prześwitującym gruczołkiem u szczytu. Boczne liście są większe od środkowych i nieco je przesłaniają. Kształt mają trójkątny, na szczycie są słabo zaostrzone i nieco odstające.

Drewno jest używane do produkcji sklejki oraz luksusowych mebli. Jest ciemne, twarde, żywiczne i silnie aromatyczne. W czasach biblijnych było bardzo cenne. N. H. Moldenke i A. L. Moldenke podają, że osiągało nawet cenę złota. W Biblii wymienione jest tylko raz – w Apokalipsie św. Jana (18,10-12) i to jako drewno tujowe. Wynika to z tego, że dawniej gatunek ten zaliczany był do rodzaju tuja (Thuja) i tak to zostało przetłumaczone w wielu wersjach Biblii. Drewnem cyprzyka czteroklapowego handlowali Fenicjanie, którzy przywozili go do portu w Tyrze, z którego potem przez kupców transportowane było do Babilonii. Wydzielana przez drzewo żywica zwana sandarakiem jest używana do produkcji werniksów, pachnących proszków do fumigacji, płynu, którym powleka się papier po zeskrobaniu atramentu, oraz w dentystyce.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-08-22 00:24:55]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=64305508. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

P. SánchezP.S. Gómez P. SánchezP.S. i inni, Tetraclinis articulata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2011-12-06] (ang.).
Tetraclinis articulata (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-06].
John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 207-208, seria: Phytologia Memoroirs VIII.
M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19, 2011, s. 55–70 [dostęp 2021-03-24] .
Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
Zdzisława Otałęga (red. nacz.): Encyklopedia Biologiczna. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 1998, s. 266.
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.