Wirtualny atlas roślin: Figowiec pospolity / Ficus carica

Figowiec pospolity (Ficus carica L.), zwany też figą pospolitą, figą karyjską, drzewem figowym lub figowcem owocowym – gatunek drzewa lub krzewu należący do rodziny morwowatych.

Pokrój dwupienne drzewa, osiągające do 10 m wysokości, o pokładających się gałęziach. Czasami jest to krzew z odrostami. Liście opadające, jednosezonowe. W zarysie okrągłe, dłoniasto-3-5-klapowe, o średnicy do 12 cm. Z wierzchu ciemnozielone, szorstkochropowate, od spodu gruczołkowato owłosione. Kwiaty osadzone są na wewnętrznej ściance dzbankowatej, jakby wydrążonej, mięsistej, zgrubiałej osi kwiatostanowej (na rys. nr 1 to przekrój kwiatostanu). Rośliny żeńskie wytwarzają jedynie żeńskie kwiaty długoszyjkowe o jednym słupku, które są zdolne do wytwarzania nasion po zapyleniu i dają figi jadalne. Rośliny męskie w górnej części "dzbana" zawiązują pięć (najczęściej) kwiatów męskich o 5 pręcikach i 5-działkowym okwiecie, a pod nimi płone, krótkoszyjkowe, kwiaty żeńskie, zwane wyroślami. Owoce są to gruszkowatego kształtu owocostany orzeszkowe zawierające liczne orzeszki i nazywane są figami. To, co w języku potocznym nazywamy owocem figi, w rzeczywistości jest owocostanem rzekomym. Powstaje on w wyniku rozrośnięcia się osi kwiatostanu, która rozszerza się i wynicowuje, zawijając się do środka. Powstaje w ten sposób worek z wąskim ujściem na zewnątrz. Wewnątrz niego wyrastają kwiaty, z których później powstają owoce. Właściwe figi powstają tylko z kwiatostanów żeńskich, z kwiatostanów męskich powstają nieprzydatne do spożycia kapryfigi, w środku puste, wypełnione tylko zeschłymi resztkami pyłku. Pień korowina jasnoszara, gładka. Pędy grube, zielone lub szare i pokryte gruzełkami. Wszystkie części rośliny zawierają sok mleczny, którego jednym z głównych składników jest kauczuk.

Biologia i występowanie

Rodzimy obszar jego występowania obejmował tereny państw: Algieria, Maroko, Tunezja, Afganistan, Cypr, Egipt (Synaj), Iran, Irak, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Gruzja, Azerbejdżan, Tadżykistan, Turkmenistan, Pakistan, Grecja, Włochy, Francja i Hiszpania. Samorzutnie, jako gatunek zawleczony lub introdukowany rozprzestrzenił się i obecnie rośnie dziko także w Makaronezji, Australii, USA, Ekwadorze, niektórych krajach Europy. Jest uprawiany w licznych krajach o ciepłym klimacie, zwłaszcza w obszarze tropikalnym i subtropikalnym. W Polsce gatunek ma status efemerofita – gatunku przejściowo dziczejącego. Dziko rosnące figowce pospolite są roślinami dwupiennymi. Ich kwiaty zapylane są przez błonkówki z gatunku Blastophaga psenes. Błonkówki te w kwiatach figowca składają jaja, wylęgające się z nich larwy odżywiają się owocami. Odwiedzając kwiatostany zarówno drzew męskich, jak i żeńskich, błonkówka ta jest jedynym zapylaczem. Figowce pospolite uprawiane były bardzo dawno, ale owocowały nieregularnie i kapryśnie, ówcześni rolnicy nie znali bowiem mechanizmu ich zapylania. Na Dalekim Wschodzie uważano, że owoce figowców powstają bez udziału kwiatów, w sposób nadprzyrodzony. Dopiero Starożytni Grecy w IX wieku p.n.e. opracowali mechanizm sztucznego zapylania polegający na tym, że na drzewach żeńskich zawiesza się wiązki kwitnących gałązek drzewa męskiego zwanego caprificus. Stąd nazwa sztucznego zapylania figowców – kapryfikacja. Obecnie w uprawie są dwie grupy odmian: dalmatyńskie – zawiązujące owocostany bez nasion, nie wymagające zapylenia (rozmnażają się przez partenokarpię), smyrneńskie – wymagające zapylenia naturalnego lub kapryfikacji. Owocostany figowców stanowią pożywienie dla nietoperzy owocożernych i niektórych ptaków. Zwierzęta te w efekcie rozprzestrzeniają nasiona.

Sztuka kulinarna Głównym celem uprawy figowca pospolitego są jego owoce – figi. Nadają się do spożycia zarówno po przetworzeniu, jak i na surowo. Zaliczane są do bakalii i używane jako dodatek do ciast. W Polsce dostępne są głównie figi suszone i sprasowane, o charakterystycznej bursztynowej barwie. Takie suszone figi są bardzo trwałe – można je przechowywać nawet przez rok. Nadają się na przekąskę, na konfitury, dżemy i konserwy. Można z nich robić kompot. W Europie Południowej wytwarza się z nich wino figowe. Figi suszone i podprażone są wykorzystywane jako namiastka kawy. Ma ona lekko orzechowy smak.Inne zastosowania Figowce często są sadzone w krajach, gdzie rosną jako rośliny wiatrochronne na skrajach plantacji winorośli. Drewno figowców jest twarde i zwarte, dzięki czemu w stolarstwie służy do wyrabiania detali toczonych. Medycyna ludowa: w krajach południowych zaleca się figi przy schorzeniach sercowo-naczyniowych i niedokrwistości. Konfitury i odwary z "owoców" medycyna ludowa zaleca na nieżyty żołądka i zaparcia. W Gruzji odwar z liści stosowany jest przy kaszlu i przeziębieniach, a sok mleczny do leczenia ran. W starożytności i średniowieczu sok z pędów figowca był używany do sporządzania spoiwa temperowego

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 22:07:59]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985378. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.