Ambrozja zachodnia Ambrosia psilostachya

Ambrozja zachodnia (Ambrosia psilostachya DC.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje naturalnie w Ameryce Północnej, ale rozprzestrzeniony został na różnych kontynentach. Jest zadomowiony także w Polsce. Gatunek szkodliwy w uprawach – znacząco obniża plony z powodu silnej konkurencyjności. Jego pyłek jest silnym alergenem. Powoduje spadek zróżnicowania gatunkowego w obszarach, gdzie jest inwazyjny.

Pokrój bylina z odroślami korzeniowymi. Osiąga zwykle do 75 cm wysokości, rzadziej ponad 1 m. Łodyga wzniesiona, w dole naga, w górze z włoskami przylegającymi, nierozgałeziona lub z rozgałęzieniami głównie w górnej części pędu, odgałęzienia wzniesione ku górze. Liście szarawojasnozielone. W dole ogonkowe i naprzeciwległe, w górnej części pędu siedzące i skrętoległe. W zarysie blaszka liściowa jest jajowata, osiąga 2–6 (rzadko do 10) cm długości i 0,8–3,5 (rzadko do 5) cm szerokości. Blaszka jest od pierzasto ząbkowanej do pojedynczo pierzastodzielnej, po obu stronach mniej lub bardziej szorstko owłosiona i gruczołowato punktowana. Łatki liścia równowąskie do podługowato eliptycznych. Kwiaty rozdzielnopłciowe, rurkowate, zebrane w drobnych koszyczkach. Koszyczki męskie o średnicy 2–5 mm, wielokwiatowe zebrane są w szczytowych, kłosopodobnych kwiatostanach złożonych osiągających 10–20 cm długości (kwiatostany złożone na bocznych odgałęzieniach są nieco krótsze). Korony kwiatów ukryte w kubeczkowatej okrywie jasnożółte do zielonkawożółtych, pylniki białe. Okrywa jest gęsto owłosiona. Koszyczki żeńskie po 1–3 w pęczku, niepozorne, siedzą w kątach liściopodobnych podsadek w węzłach poniżej kłosopodobnych, męskich kwiatostanów złożonych. Owoce niełupki jajowate, o długości 3–4 mm (razem z dzióbkiem), pozbawione szczecinek lub z kilkoma krótkimi, do 0,8 mm długości.

Biologia i występowanie

Zasięg gatunku uznawany za naturalny obejmuje Amerykę Północną bez jej północnych krańców po południowy Meksyk, przy czym według niektórych źródeł pierwotnie miał ograniczać się do zachodniej części Stanów Zjednoczonych i na pozostałą część kontynentu roślina miała się rozprzestrzenić w końcu XIX wieku. Jako roślina introdukowana rośnie w Kazachstanie, na Tajwanie, w Afryce (w Algierii, Republice Południowej Afryki i na Mauritiusie), w południowej i wschodniej Australii, na Nowej Kaledonii, w Brazylii oraz na rozległych obszarach Europy – od Hiszpanii i Francji na zachodzie, Włoch, Czarnogóry i Ukrainy na południu, europejskiej części Rosji na wschodzie, po Szwecję i Wielką Brytanię na północy. W Polsce notowany jest od 1901 roku i lokalnie jest już całkiem zadomowiony. Znany jest głównie z dużych aglomeracji miejskich. Bylina, hemikryptofit. Pędy wyrastają w maju i kwitną od lipca do października. Roślina jest wiatropylna. W jednym koszyczku żeńskim dojrzewa tylko jeden owoc, ale na rozgałęzionych pędach może ich powstać w sumie kilkadziesiąt. Nasiona bywają rozprzestrzeniane wraz z ziarnami zbóż, w których ambrozja rośnie jako chwast. Zachowują zdolność do kiełkowania przez co najmniej 4 lata (dłużej jeśli pogrzebane są pod powierzchnią gleby). Gatunek zasiedla głównie tereny przekształcone przez człowieka, najczęściej na podłożu gliniastym, alkalicznym, w miejscach wilgotnych. Potrafi pokryć rozległe obszary na odłogach, pastwiskach, w sadach i innych uprawach, na przydrożach i przytorzach oraz w innych miejscach ruderalnych. Mimo małej ilości wytwarzanych nasion roślina w krótkim czasie potrafi pokryć dużą powierzchnię rozrastając się z odrośli korzeniowych – w ciągu jednego sezonu pojedyncza roślina może pokryć 2 m². Na amerykańskich preriach nasiona ambrozji zachodniej są ważnym źródłem pożywienia dla przepióra wirginijskiego (Colinus virginianus), a sama roślina jest chętnie spożywana przez mulaki. Liczba chromosomów 2n = 72.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-04-04 00:07:55]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62838627. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012, s. 112. ISBN 978-83-62940-34-9.
  • Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2001, s. 55. ISBN 83-915161-1-3.
  • Ambrosia psilostachya DC.. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-08-31].
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 474. ISBN 83-01-14342-8.
  • Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-31]  (ang.).
  • Taxon: Ambrosia psilostachya DC.. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 2017-08-31].
  • Ambrosia psilostachya de Candolle. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-31].
  • Ambrosia psilostachya Candolle. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-31].
  • Ambrosia psilostachya (perennial ragweed). W: Invasive Species Compendium [on-line]. CABI. [dostęp 2017-08-31].
  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • lipiec
      • sierpień
      • wrzesień
      • październik
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
      • płatki żółte
      • płatki zielonkawe
    • kwiatostan
      • groniasty
        • prosty
          • kłos
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • od kolana do pasa (60 < x < 100 cm)
    • wygląd łodygi
      • łodyga gałęzista
      • łodyga owłosiona
      • łodyga gładka
      • łodyga wzniesiona
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście jajowate
      • liście lancetowate
      • liście wąskie i wydłużone
      • liście równowąske
    • ustawienie liści
      • naprzeciwległe
  • cechy owoców
    • powierzchnia owocu
      • owłosiona
  • ogólne
    • roślina inwazyjna
    • chwast
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • roślina pyłkodajna
    • mieszaniec
    • tworzy mieszańce
  • siedlisko
    • Pastwiska