Wirtualny atlas roślin: Babka płesznik / Plantago afra

Babka płesznik, babka afrykańska (Plantago afra L.) – gatunek rocznej rośliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae Juss.). Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, rośnie w północnej Afryce i zachodniej Azji, rozprzestrzeniona szerzej w uprawie. W Polsce nie rośnie dziko – bywa zawlekana, dawniej była uprawiana.

Łodyga prosto wzniesiona, osiąga do 40 cm wysokości. Jest ona rozgałęziona i w górnej części silnie gruczołkowato owłosiona. Liście małe, równowąskie, całobrzegie, owłosione, naprzeciwległe. Kwiaty drobne, zebrane w liczne, nieduże kłosy, wyrastające z kątów liści. Pręcików cztery, słupek jeden. Roślina obcopylna, zapylana przez wiatr. Owoce elipsoidalna torebka, otwierająca się wieczkiem. Zawiera dwa małe nasiona, owalnołódkowate, błyszczące, ciemnobrązowe – stąd łacińska nazwa Psulla (pchła).

Surowiec zielarski Nasiona babki płesznika – Semen Psylli o barwie od jasnobrunatnej do bardzo ciemnobrunatnej, ale nigdy czarnej. Gładkie i połyskujące, podłużnie eliptyczne o długości 2-3 mm i 0,8-1,0 mm szerokości, w jednym końcu szersze niż w drugim. Po stronie brzusznej znajduje się liniowa jasna bruzda, ograniczona zgrubiałymi brzegami. Głównym składnikiem nasion jest śluz zawarty w łupinie nasiennej (10-15%). Surowiec ponadto zawiera trisacharyd planteozę, białko (15-20%), olej tłusty (5-13%), ślady aukubozydu, alkaloidów monoterpenowych: boszniakiny i indykaniny, sterole i triterpeny. Działanie Środek przeciw zaparciom stosowany u niemowląt i małych dzieci. Podany doustnie niestrawiony przechodzi do dalszych odcinków jelita, powodując silne pęcznienie treści i pobudzając perystaltykę. Podaje się do picia całe nasiona w ilości 5-15 g (1-2 łyżeczki w zależności od wieku), namoczone w przegotowanej wodzie, mleku, herbacie lub kompocie. Dla niemowląt przygotowuje się kleik z podanej ilości surowca w naparach z rumianku. Kleik stosuje się rano i wieczorem. Surowiec polecany jest także kobietom w ciąży (w większych dawkach), gdyż skutecznie zastępuje inne, nieraz gwałtownie i silnie działające, środki przeczyszczające. Działanie następuje po 12-24 godzinach lub nawet później.
Śluz otrzymywany z nasion służy do apreturowania tkanin i glansowania barwnych papierów, a w przemyśle spożywczym wykorzystywany jest jako zagęstnik w produkcji lodów.Jest czasami uprawiana jako roślina ozdobna (strefy mrozoodporności 6-10).

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 04:34:13]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62815458. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Plantago afra L.. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-08-31].
W. Olechnowicz-Stępień, E. Lamer-Zarawska: Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. Wyd. III poprawione i uzupełnione. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1992, s. 261. ISBN 83-200-1594-4.
Dominika Król. Babka płesznik ( Plantago psyllium L.) – wartościowa roślina lecznicza. „Postępy Fitoterapii”. 4, s. 256-259, 2009.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 437. ISBN 83-01-14342-8.
Stanisław Kohlmünzer: Farmakognozja: podręcznik dla studentów farmacji. Wyd. V unowocześnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 669. ISBN 83-200-2846-9.
Ben-Erik Wyk van, Michael Wink: Rośliny lecznicze świata. Wroclaw: MedPharm Polska, 2008. ISBN 978-83-60466-51-3.
Plantago afra L.. W: Atlas roślin Polski atlas-roslin.pl [on-line]. Marek Snowarski. [dostęp 2017-08-31].
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).