Wirtualny atlas roślin: Jeżyna / Rubus

Jeżyna, ożyna a. ostrężyna (Rubus L.) – rodzaj roślin z rodziny różowatych. Część przedstawicieli określana jest zwyczajowo w języku polskim malinami (gatunki o różnej przynależności w obrębie podrodzajów, które łączy czerwona barwa owoców i odpadanie ich od dna kwiatowego po dojrzeniu). Z wyjątkiem nielicznych w naszej florze przedstawicieli rozmnażających się płciowo (np. malina moroszka i malina właściwa), pozostałe gatunki reprezentują podrodzaj Rubus reprezentowany w Europie Środkowej wyłącznie przez apomikty pochodzenia mieszańcowego. Z powodu apomiksji, hybrydyzacji i rozszczepiania cech mieszańców powstaje wielka różnorodność form jeżyn. Utrudnia to ich klasyfikację. W przypadku apomiktów kryterium wyodrębniania gatunku jest sztuczne i związane jest z rozległością zasięgu (krańcowe stanowiska powinny być oddalone o minimum 20 km). Wyodrębniające się morfologicznie jeżyny zajmujące mniejszy areał uważane są za biotypy lokalne. Liczba gatunków jest różna w zależności od ujęcia systematycznego. Niektórzy autorzy podają 300–400 gatunków diploidalnych. Index Kewensis podaje 72 gatunki. Z Polski podano od 50 do 90 gatunków (w zależności od ujęcia systematycznego). Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski z 2002 roku zawiera wykaz 89 gatunków. Złożona systematyka tego rodzaju wymaga często od zajmujących się nim taksonomów wąskiej specjalizacji. Specjalizację taką wyodrębnia się i określa mianem batologii – nauki o jeżynach.

Pokrój krzewy lub rzadziej rośliny zielne. Pędy są zazwyczaj łukowato wygięte lub ścielą się po ziemi (po dosięgnięciu gleby u wielu gatunków szybko się ukorzeniają). Niektóre gatunki mają pędy wyprostowane, sztywne (zwłaszcza amerykańskie). Pędy uzbrojone są zwykle w kolce (proste lub hakowate, wygięte do dołu, różnej wielkości). Pod ziemią tworzą podziemne kłącza i rozłogi, dzięki którym się rozprzestrzeniają. Liście dłoniastodzielne (rzadziej, głównie w sekcji Idaeobatus liście są podzielone pierzasto), prawie zawsze z kolcami na ogonkach i głównych nerwach. Zwykle piłkowane i klapowane. Liście u różnych gatunków są zarówno sezonowe, półzimozielone jak i zimozielone. Kwiaty z reguły 5-krotne, obupłciowe (u maliny moroszki dwupienne), zebrane w grona lub wiechy. W większości białe lub różowe (u kilku gatunków amerykańskich czerwone). Pręciki i słupki są liczne, wolne. Owoce 1-nasienne pestkowce, połączone w nibyowoce, wewnątrz wypełnione rozrośniętym dnem kwiatowym. W sekcjach Anoplobatus, Chamaemorus, Cyclactis, Idaeobatus (w większości zaliczanych do malin), owoce opadają bez dna kwiatowego. „Owoce” od kwaśnych do słodkich, zależnie od gatunku, wszystkie jadalne. Barwy czerwonej (u malin), ciemnofioletowej do czarnej, rzadko żółtej.

Biologia i występowanie

Rośliny wieloletnie – krzewy i byliny. Gatunki europejskie mają kwiaty raczej bez zapachu, owadopylne. Rosną zarówno na stanowiskach zacienionych jak i słonecznych (na drugich znacznie lepiej kwitną i owocują). Zajmują bardzo różne siedliska, suche, świeże i wilgotne, większość gatunków preferuje siedliska żyzne, zwykle związane z lasami, ich okrajkami i zaroślami.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-09 01:28:14]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985464. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.